|
6.11.Пул окимини дисконтлаш асосида тахлил ва инфляция.
Ишлар инфляция билан боглик бўлганда, турли хил
валюталардан фойдаланишга олиб келади. Мисол учун:
Карилик учун жамғаришни кўриб чиқамиз.
20 ёшингизда сиз йилик 8% фоиз хисоби билан 100 долл. пул
қўйдингиз.
Ижобий янгилик билан изохланувчи, сизни 100 долл. қўйган
пулингиз мазкур вактда, сиз 65 ёшга тўлганингизда 3192 долл.гача
ортади.
Сальбий янгилик, сиз бугун сотиб олаётган буюмингиз, бу вақтга
келиб, бугунгидан хам кўпроқ қийматли товарга эга бўлади. Мисол:
агар сиз сотиб олаётган товар ва хизматларни бахоси хисобига 45 йил
488
давомида йилига 8% ортиши хисобига кўпроқ имконият яратилади,
яьни бугунги қўйган 100 долл. маблағингиз, сизни 3192
долл.ингиздан кўпроқка товар сотиб олиш қувватига -имкониятига
эга бўлиш демакдир.
Шундай килиб,сиз хеч нима ютмайсиз.
Шу сабабли инфляция даражаси ва фоиз ставкаларини хисобга
олган
холда
инвестицияни
узоқлилиги
хақида
қарор
қилаётганингизда ақл билан иш тутиш керак бўлади.
Хақиқий ва номинал фоиз ставкаси фарқ қилиши зарур.
Номинал фоиз ставкаси- бу инфляция даражасига келтирмай, у
ёки бу кўринишдаги валютани ставкасидир, хақиқийфоиз ставка-
унинг номиналини инфляция даражасига келтирилган у ёки бу
кўринишдаги валютани ставкасидир.
Хақиқий ва номинал фоиз ставкалар ўртасидаги фарқ бўлишини 2
бобда берилган.
Инфляция даражаси ва номинал даражасига келтирилган
хақиқий фоиз ставкаси билан боглиқ холдаги формуласи.
1 + Хақиқий фоиз
ставка =
1 + Номинал фоиз ставка
1 + Инфляция даражаси
Ёки , мос холда
Хақиқий
фоиз
ставка =
Номинал фоиз ставка – Инфляция
даражаси
1 + Инфляция даражаси
489
(ARR) йиллик фоиз ставкадан фойдаланиб, фоизларни улксиз
хисоблаш йиллик фоиз ставкалари ўртасидаги нисбат орқали
хақиқий билан номинал фоиз ставкаси ўртасидаги алгебраик-
математик муносабатини қисқартиради.
Хақиқий фоиз ставка – Номинал фоиз ставка – Инфляция
даражаси
Шундай килиб, агар биз унинг ARR ни номинали йиллик 6 % ва
инфляция даражаси 4 % ниузлуксиз(хисобланган холда)ни хисобга
олсак, у холда хақиқий ставка доимий хисобланадиган 1 % га тенг
бўлади.
Инфляция ва келгуси қиймат.
Молиявий режалаштириш нуқтаи назаридан олганда хақиқий
фоиз ставкасини билиш кўпроқ афзал беради.
Буни маъноси шуки, ва охири окибатда, сиз келгусидаги ўсаётган
истеъмолингизни ўз жамғармангиз хисобига қондиришингиз
мумкин.
Мисолимизга қайтамиз, кайсики,сиз 20 ёшингизда 100 долл. пул
куйиб, ёшингиз 65 га тўлганда ечиб олиш.
Хакикатда сизга 65 ёш тўлганда сизда мазкур қанча пул (хақиқий
истеъмол қувватини хисобга олган холда)- суммани бўлишини
хақиқатда билишни хохлаймиз.
Бизга зарур маълумотлар хисоб китоби учун 2 та усул мавжуд-
мураккаб ва оддий.
490
1 чидан-45 йил давомида йиллик 2,8757 % хақиқий фоиз
ставкадан фойдаланиб, 100 долл.ни келгуси қийматини топамиз.
Биз хақиқий келгуси қиматини ҚИДИРИЛАЁТГАН хажмини
топамиз.
Хақиқий келгуси қиймат =100 долл.х1,02857
45
= 355 долл.
Мукобил сифатида мазкур натижага -хулосага жараёнма жараён
келишимиз мумкин. Аввал йиллик 8% номинал фоиз ставкадан
фойдаланиб, номиналнинг келгуси қийматни топамиз.
45 йилдан сўнг FVнинг ниминали = 100 долл.х 1,08
45
=3192 долл.
Сўнг агар инфляция даражаси йиллик 5 % фоиз бўлганда 45
йилдан сўнг бахолар қанчага ўсишини хисоблаймиз.
45 йилдан сўнг бахалар даражаси = 1,05
45
= 8,985.
Ва охири хақиқий келгуси қийматни топиш учун келгуси
номинал қийматини КЕЛГУСИДАГИ бахолар даражасига бўламиз.
Хақиқий
FV=
Келгусидаги
номинал қиймат
=
3192
долл.
= 355
долл.
Келгусидаги
бахоларни
даражаси
8,985
Охири натижа худди шундай .
Биз билдикки, агар банк омонатига бугун 100 долл.ни(20
ёшимизда) қўйсак, агар 45 йил давомида хисобдан хеч кандай пул
491
маблағи ечилмаса, бизни таклиф бўйича 65 ёшга киргандаги пулга
бугунги бахода 355 долл.лик товар сотиб олиш имкониятига эга
бўламиз.
Шундай килиб, хақиқий келгуси қиймат(355 долл.)ни хисоблаш
учун 2 усул мавжуд. 1. Хақиқийфоиз ставка асосида келгуси
қийматни хисоблаш.
2. Инфляцияни хисобга олган холда хақиқий келгуси қийматни
топиш максадида номинал ставка ва келгусида қайта бахолашдан
фойдаланиб келгуси номинал қиймати хисоб- китоб қилинади.
Инфляция ва келтирилган қиймат.
Келтирилган қийматни хисоблаётганда кўп молиявий ечимларни
ечишда келгуси сумма фиксирланмайди.
Мисол учун, биз 4 йилдан сўнг машина сотиб олишни режа
қилдик ва бу машина сотиб олиш мақсадида маблағимиз етиши учун
маблағ йиғишни таъминланиши учун хозирдан етарли маблағни
жамғаришни таъминлаш лозим. Сиз ўйлаётган машинани сотиб олиш
бахоси масалан 10 000 долл. туради, а кайсики ўз пулингизни банк
омонатига қўя оладиган миқдорнинг фоиз ставкаси йиллик 8% ни
ташкил этади.
Хозир сизга қандай суммани қўйиш керак, йилик 8%
ставкада қайсики 4 йилдан сўнг 1000 долл. ни келтирилган
қийматини хисоблашга харакат қилдик.:
PV=10000 долл./1,08
4
=7350 долл.
492
Ягона хулосага келишимиз мумкинки, хозир банк омонатига 7350
долл. қўйсак, бу сумма 4 йилдан сўнг машина сотиб олиш учун
маблағ етарли бўлади деган хулосага келинди.
Бу қарор хато хисобланади. Агар хозир 10 000 долл га сотиб
олиниши кутилаётган машинани бахоси тахминан 4 йилдан сўнг
(аввалги 10000 долл дан) (қимматлашади)ортиқроқ бўлиб қолади.
Қанчага қимматлашади? Бу инфляция даражасига боғлиқ бўлади.
Агар машина бахоси йилига 5 % ортиб борса, у холда 4 йилдан сўнг
бу машина бахоси 10000 х 1,05
4
, ёки 12155 долл. ни ташкил қилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
