Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

Oziqlantiruvchi muhit.

Bakteriyalarning ko’payishi uchun zarur bo’ladigan sharoit

oziqlantiruvchi muhit bilan belgilanadi. Uning tarkibidagi uglerod va kislorod

bijg’itish jarayonini energiya bilan ta’minlasa, vodorod, azot, oltingugurt va

fosfor oqsil hosil bo’lishini ta’minlaydi. Shu bilan birga ishqoriy metallar, temir

va mikroelementlar ham muhim hisoblanishadi. Bunda mikrobli reaksiyasinig

faolligi uning tarkibidagi C va N munosabati bilan belgilanadi. Jarayon uchun

yaxshi deb qabul qilinadigan sharoitda bu nisbat C/N 10...16 gacha oraliqda

yotadi.

Agar boshlang’ich substrat tarkibidagi uglevodlar oqsil moddalarga

nisbatan ko’p bo’lsa, ammoniyli azot kam hosil bo’ladi. Natijada oz miqdorda

CH

4

 va ko’p miqdorda H

2

 va CO

2

 ajralib chiqadi. Bu esa kislota ajralib

chiqishining ortishiga, pH ning pasayishiga  va shu bilan  metanli bijg’itish

intensivligining kamayishiga sabab bo’ladi. Boshqa tarafdan oqsil va

aminokislotalarning ortiqcha bijg’ishi pH ning 8-dan ortiq bo’lishini ta’minlayda

va buning o’zi ham metan hosil bo’lishi jarayonining to’xtashiga olib keladi

[6,7].

---

31

Gaz tarkibi.

Organik moddalarning to’liq parchalanishi natijada hosil bo’ladigan

gazning miqdori va tarkibi boshlang’ich moddadagi C:H:O:N larning

munosabati va bijg’itish  jarayoning haroratiga bog’liq. Bu munosabat organik

moddalar tarkibaga kiruvchi muhim birikmalardan hisoblangan  yog’lar

tarkibida CH

4

 ning miqdori yuqori bo’lgan eng ko’p gaz chiqishini, oqsil

moddalarda gaz miqdori kam bo’lgani bilan CH

4

 miqdori yuqori bo’lgan gaz

chiqishini va uglevodlardan CH

4

 miqdori kam bo’lgan gazning kam miqdorda

chiqishini ta’minlaydi.

Bijg’ishning optimal harorati 34

0

C bo’lganda hayvonlar go’ngidan

olinadigan gazning o’rtacha tarkibi CH

4

/CO

2

 nisbatga mos keladi [6,7].