O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet77/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

Globallashuv 
  ijtimoiy  hayotning  turli  jabhalarida  yaxlit 
tuzilmalarning dunyo miqyosida shakllanish jarayoni.  
Globalistika  –  globallashuv  va  uning  oqibatlari  mohiyatini  anglab 
etishga qaratilgan ilmiy va falsafiy tadqiqotlar fanlararo sohasi.  
Gnoseologiya – bilish nazariyasi.  
Gomoseksuallik  —  individning  seksual  xulqi  va  tuyg‗ulari  o‗z  jins 
vakillariga yo‗naltirilgan bo‗lishi. 
Gorizantal  mobillik  —  individlarning  mamlakat  ichkarisidagi  bir 
mintaqadan ikkinchisiga yoki bir mamlakatdan boshqa mamlakatga o‗tishi. 
Gumanizm  (lot.  humanus  –  insoniylik)  –  1)  Yevropa  madaniyati 
taraqqiyotidagi  muayyan  tarixiy  bosqich  (Uyg‗onish  davri)ga  xos  falsafiy-
amaliy tafakkur tarzi; 2) borliqqa munosabat va uni idrok etish tizimi. 14-16-
a.lardagi  Yevropa  Renessansi  cherkov  aqidalarining  inson  ruhi  ustidan 
mutlaq  hukmronligiga  qarshi  vujudga  kelgan  harakat  bo‗lib,  tafakkurda  G. 
shaklida  namoyon  bo‗ldi.  G.  Avgustin  rad  etgan  ―insoniy  o‗lchamlarga 
binoan yashash‖ni himoya qildi,uni Tangri irodasiga zid emas, balki muvofiq 
deb  baholadi.  Aksariyat  Yevropa  olimlari  G.ning ―antropotsentrizm‖  (borliq 
mohiyatining  asosiga  inson  irodasini  qo‗yish)  g‗oyasiga  tayanishini  e‘tirof 
etadilar. G. rivojini tadqiqotchilar turli bosqichlarga ajratadilar:  
1)  ilk  G.  –  14-a.ning  30-90  y.lari;  2)  G.ning  yuksalishi  –  14  a.ning  1 
yarmi;  3)  bevosita  gumanistik  talqindagi  neoplatonizmning  tarkib  topishi  – 
15-a.ning  II  yarmidan  16-a.  boshlarigacha;  4)  G.  g‗oyalari  mazmunidan 
chekinishlar va G. harakatining so‗nishi – 16-a.ning 2-yarmi. Ilk gumanistlar 


 
60 
insonning  hayotiy  ehtiyojlariga  e‘tiborni  qaratib,  insonni  borliq  markaziga 
qo‗ydilar.  Bu  davrda  inson  haqidagi  ilmlarga,  ayniqsa,  she‘riyat  va  axloq 
ilmiga  qiziqish  kuchaydi.  qad.  yunon  va  Rim  allomalari  yaratgan  merosni 
jiddiy  o‗rganish  keng  tus  oldi.  Bu  davr  mutafakkirlari  erdagi  moddiy  hayot 
inson  uchun  berilgan,  uni  ezgulik  va  adolatning  tabiiy  qonunlariga  muvofiq 
ravishda  tartibga  solish  ham  insonning  o‗z  qo‗lidadir,  degan  g‗oyani  ilgari 
surdilar.  15-a.  2–yarmidan  boshlab  gumanistlar  bevosita  neoplatonizm 
g‗oyalarining  yangicha  talqinini  ishlab  chiqishga  kirishdilar.  Neoplatoniklar 
insonning tangriga bo‗lgan munosabatini talqin etishda ibtidoiy tasavvurlarni 
yengib  o‗tib,  borliqni  yaxlit  tizim  sifatida  tushundilar.  Tabiat  va  ilohiy 
mohiyatning  o‗zaro  ichki  bog‗liqligiga  e‘tibor  berdilar.  Ular  o‗rta  asrlarga 
xos  tarkidunyochilik  kayfiyatidan  yuz  o‗girib,  yorug‗  dunyo  go‗zalligini 
ilohiylashtirdilar. G. davri ijodkorlari yagona halloqi olamning yaratuvchilik 
mahoratiga  havas  qildilar  va  o‗z  faoliyatlarida  butun  mahorat  va 
salohiyatlarini  safarbar  etib,  ana  shu  mukammallikka  intildilar.  G. 
mohiyatidagi  evrilishlarga  ijtimoiy-siyosiy  hayotdagi  o‗zgarishlar  ham  ta‘sir 
ko‗rsatdi,  oxir  oqibatda  G.  o‗z  o‗rnini  yangi  qarashlarga  bo‗shatib  bera 
boshladi.  Keng  ma‘noda  G.  inson  shaxsini  borliqning  asosiga  qo‗yib,uni 
ulug‗lashga yo‗naltirilgan qarashlar majmuidir. SHu ma‘noda G. tushunchasi 
turli  tarixiy  davrlar  va  turli  hududlarda  tarqalgan  turlicha  ta‘limotlar  va 
dunyoqarash  tizimlariga  tatbiqan  ishlatiladi  va  sobiq  sovet  davrida  o‗zbek 
tiliga ushbu keng ma‘nodagi G. tushunchasi ―insonparvarlik‖ deb o‗girilgan 
edi.  Shu  ma‘noda  ―antik  davr  gumanizmi‖,  ―xristian  gumanizmi‖, 
―sotsialistik gumanizm‖ kabi tushunchalar fanga ancha keyin kirib keldi. 

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish