O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

Fenomenologiya  –20-asr  falsafasidagi  yo‗nalish.  Asoschisi  Gusserl. 
F.ning  manbai  ongda  amal  hiladigan  tajribadan  va  tarixiylikdan  tashhari 
g‗oyaviy  mohiyatlarni  qayta  ko‗rib  chiqishdan  iborat.  Fal-iy  ongni 
naturalistik  mohiyatlardan  ozod  qilishga  qaratilgan  F.ning  markaziy 
tushunchasi-ongning  ―intensionalligi‖  (uning  ob‘ektiga  yo‗naltirilganligi)-
―sub‘ektsiz 
ob‘ekt 
yo‗q‖ 
degan 
sub‘ektiv 
idealistik 
tamoyilni 
mustahkamlashdan iborat. Gusserl ushbu muammoni hal etish mahsadida o‗z 
F.siga-ong  mohiyatini  tavsiflashga  qaratilgan  yangi  fanga  asos  soldi.  Agar 
qar  qanday  fal.ning  vazifasi  bizning  tushunchalarimiz  mazmunini 
aniqlashdan  iborat  bo‗lsa,  Gusserl  taklif  etgan  usul  yordamida  esa,  F.  ong 
hayotining  o‗zini  tashkil  qiluvchi  mazmunlarni  shakllanish  jarayonini 
aniqlaydi.  Buning  uchun  fenomenologik  metodning  talablari  quyidagilardan 
iborat: 1) orenomenologik reduksiya, ya‘ni ob‘ektiv voqelikka oid bo‗lgan va 
―sof‖ (ya‘ni sub‘ektiv) tajribadan tashqariga chiqadigan muhokamalarga yo‗l 
qo‗ymaslik;  2)  transsendental  reduksiya,  ya‘ni  bilish  sub‘ektini  real,  sotsial, 
psixofiziologik  vujud  deb  emas,  balki  ―sof‖,  transsendental  ong  deb  qarash. 
Shu  ma‘noda,  F.  da  fal.  ―sof  mohiyatlar‖  ni  o‗rganuvchi  fan  bo‗lishi  lozim, 
deya  da‘vo  qilinadi  va  u  real  faktlarni  o‗rganishga  qarama-qarshi  qo‗yiladi. 
Ong  shakllanishini  tahlil  qilishda  fenomenologik  yondashuv  psixologiya  va 
psixiatriyada, etika va estetikada, huquq va sotsiologiyada, din va fan fal.sida 


 
45 
keng  yoyildi.  Transsendental  sub‘ektivlikni  tushunishdagi  tafovutlar  tufayli 
Gusserl  ta‘limotidan  farq  qiladigan  F.  ko‗rinishlari  va  shakllari  ham  paydo 
bo‗ldi.  Xususan,  uning  izdoshlaridan  biri  Sheler  fikr  manbaini  shaxs  ruhida 
ko‗rgan  bo‗lsa,  Gusserlning  assistenti  Xaydegger  esa,  ekzistensiyada  ko‗rdi. 
Natijada  F.  dan  hosil  qilingan  ziddiyatli  xulosalar  ushbu  oqimning  ichida 
bo‗linish ro‗y berishiga va oppozitsiya chiqishiga sabab bo‗ldi. Oqibatda bu 
maktabning  so‗l  qanoti  F.ni  irratsionalizm  va  ekzistensializmdan  himoya 
qilib,  saqlab  qolish  uchun  urinmoqda  (M.  Farber,  hisman  R.  Ingarden). 
Gusserlning  Luven  katolik  un-ti  qoshidagi  (Belgiyada)  arxivi  va  ―Fal.  va 
fenomenologik  tadqiqotlar‖  jurnalini  nashr  etuvchi  Xalqaro  F.  jamiyati 
fenomenologik 
oqimning 
hoz. 
davrdagi 
nazariy 
markazlaridandir. 
Sub‘ektivizm,  tabiiyotshunoslik  fanlari  b-n  bog‗liqlikdan  yiroqlik  F.  ning 
jiddiy  kamchiliklari  bo‗lsa,  ssientizm  va  pozitivizmga  nisbatan  tanqidiylik 
uning ijobiy xususiyatidir.  

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish