O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti


Moniy  Ibn  Fatak  (216  –  Ktesifon  –  277)



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet172/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   168   169   170   171   172   173   174   175   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

Moniy  Ibn  Fatak  (216  –  Ktesifon  –  277)  –  monizm  ta‘limotining 
asoschisi; naqqosh va rassom. Markaziy Osiyo, Eron Hindiston bo‗ylab safar 
qilib,  zardushtiylik,  buddaviylik,  braxmanlik  kabi  turli  diniy  ta‘limotlar  b-n 
tanishadi. 240 y.dan boshlab M. o‗zining mustaqil ta‘limotini Eronda targ‗ib 
qila  boshlaydi.  Biroq  zardushtiy  qohinlari  bu  ta‘limotga  keskin  qarshi 
chiqadilar. Shundan so‗ng, M. asosan Markaziy Osiyo erlarida, shu jumladan, 
o‗zbekiston  hududida  faoliyat  ko‗rsatadi.  M.  273  y.da  Eronga  qaytadi  va 
Shoh Bahrom 1ning topshirig‗i b-n 275 y. hibsga olinib, zindonband qilinadi 
va 277 y.da qatl etiladi. Dunyo – ziyo va zulmatning abadiy kurash maydoni, 
insonning  vazifasi  esa,  yovuzlikni  uzil-kesil  yo‗q  qilish  uchun  ezgulikka 
ko‗maklashishdir.  Bu  g‗oya  M.  axloqiy  ta‘limotininng  asosini  tashkil  etadi. 
M. o‗z zamonidagi bilimlarning hamma sohalarini qamrab olishga uringan va 


 
122 
ularni  o‗z  naturfal.si  nuqtai  nazardan  talqin  etib,  inosonlarni  axloqiy  va 
insonsevarlik  vositasi  b-n  hayotga  yaqinlashtirishga  harakat  qilgan.  M.ning 
ta‘limotiga  ko‗ra,  jamiyat  kishilarning  ikki  kategoriyasidan  iborat.  Birinchi 
kategoriya – mumtoz zodagonlar (qashshoqlikda yashovchi aslzodalar). Ular 
mehnatkashlar qanoatlanadigan miqdorda moddiy ne‘matlar olib, zohidlarcha 
hayot  kechirishlari  lozim.  Ikkinchi  kategoriya  –  mehnatkashlar  jamoasi  va 
savdogarlar  bo‗lib,  ular  yuksak  axloqiy  hayot  kechirishlari,  hech  kimni 
(insonni  ham,  hayvonlarni  ham)  o‗ldirmasliklari,  go‗shtli  taomlar  eyishdan 
o‗zlarini  tiyishlari  b-n  ziyo  hamda  ezgulik  kuchlarining  g‗alaba  qilishiga 
ko‗maklashishlari  lozim.  M.  turli  dunyoni  e‘tirof  etadi:  biri  kishilar  real 
tarzda yashaydigan dunyo bo‗lib, unda adolatsizlik, zulm, zo‗ravonlik hukm 
suradi,  inson  kamolatga  erisha  olmaydi;  ikkinchi  dunyo  –  ―ehyo  dunyosi‖ 
deb  ataladi.  Bu  dunyo  ―abadiy  mo‗‗jizakor‖  bo‗lib,  go‗yo  uning  ilohiy 
qobig‗i olmosdan yasalgan, u hech qachon emirilmaydi va yovuz niyatli biror 
dushman  unda  mavjud  bo‗lmaydi.  ―Shoburaqon‖,  ―Kanz  ul-ehyo‖ 
(―Tirilganlar  xazinasi‖),  ―Jabborlar  haqida‖,  ―Silar  kitobi‖,  ―Avangelion‖, 
―Kefalak‖, ―Bungoxik‖, (―Bungohang‖) kitoblari uning qalamiga mansubdir. 
M.  ta‘limoti  o‗limidan  keyin  keng  tarqaladi.  U  8-a.da  Uyg‗ur  xonligida 
hukmron  dinga  aylanadi.  Ammo  keyinchalik  moniylik  islom  dini  ta‘qibiga 
uchradi va asta-sekin Evropa va Osiyo mamlakatlarida barham topdi. 14-a.ga 
kelib  bu  diniy  ta‘limot  Xitoyda  ham  taqiqlandi.  M.  o‗rta  asr  Sharq 
she‘riyatida mashhur naqqosh va rassom sifatida doimo tilga olingan. 

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   168   169   170   171   172   173   174   175   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish