GIPERBOLIZASIYa.
Giperbolizatsiya narsalarni kattalashtirish,
kichraytirish, ularning ma’lum qismlarining sonini ko’paytirish,
ularning o’rnini almashtirish orqali yangi obrazlar yaratish.
URG’U BERISh Fantaziya obrazlarini yaratishning yana bir
yo’li narsalarning qandaydir sifatlarini, belgilariga urg’u berish,
ularga diqqatni turli
yo’llar bilan jalb qilishdir. Bu usullar ayniqsa
satirik jurnallarda
ko’p qo’llaniladi. Bu usul bilan o’rtoqlik
hazillari va turli karikaturalar yaratiladi.
SXEMATIZASIYa
(sxemalashtirish) - biror mavjud narsadan
andoza olib, shu andoza asosida obrazlar yaratish. Masalan
rassomlar
turli
o’simliklarning
obrazi
asosida
naqshlar
yaratadilar.
Yangi
xayol
obrazlarini
yaratishning
yana
bir
usuli,
TIPIKLASHTIRISH. Tipiklashtirishdan badiiy adabiyotda keng
qo’llaniladi. Bu usul yordamida biror hodisaga, kishilar
toifalariga, davrga xos yoki ularda
ko’p takrorlanuvchi belgilar
ma’lum obrazlarda gavdalantiriladi.
•
1.Hayol obrazi.
2.Hayol jarayonida
tasavvurlar.
3. Hayol turlari.
•
Hayol jarayonida narsalarning hayotda
mutloqo uchramaydigan
g’aroyib obrazlarini
ham yaratish mumkun. Ertakdagi afsonaviy
obrazlar shular jumlasidandir. Xalq hayolining
mahsuli
bo’lgan suv parisi obrazi
-
ayol,baliq va yashil suv
o’simligi obrozlaridan
yaratilgan. Xuddi shuningdek qadimgi Yunon
afsonalaridagi
’’Sfinks’’ abulhavl tanasi sher,
boshi va
to’shi xotin kishiga o’xshagan
qanotli bir maxluq
g’ayri tabiiy ravishda
olinganini
ko’ramiz.
•
Ehtiyojlar ijod jararayoning asosiy
manbidir.Odamlar taraqiyot yo’liga kirishlari
bilanoq o’z ehtiyojlarini qondirish maqsadida
yangi-
yangi narsalarni o’ylab topa boshlaganlar.
Qo’lda har narsa qilish qiyinligini tushungan
odamlar eng oddiy mehnat qurollarini ihtiro qila
boslaganlar.Masalan odam kaftlab suv olish
usulini idish bilan suv olish usuli bilan almashtirdi;
buyumlarni siqib ushlashda barmoqlar vazifasini
ombir o’taydigan bo’ldi,musht bilan siqilgan qo’l
bolg’a timsoliga aylandi,kichik masofani ikki
barmoq bilan o’lchash tsirkul yaratishga yordam
berdi.
•
Sanatkor ko’p shahslarga hos bo’lgan
o’xshash belgilarniajratib olish,bo’rtirib
ko’rsatish va umumlashtirish yo’li bilan
tipik obrozlar yoki tiplar yaratadi yani hayol
tasavvur sintez tipiklashtirish yordami bilan
amalga oshirilishi mumkin.
68-
раем. Француз карикатурачиси Шарль Филипоннинг король Луи Филиппга чизган карикатураен.
•
Tasavvur formulalarinio’zlashtirish jihatidan
agglyutinatsiyaga yaqin turuvchi narsa
giperbolizatsiyadir.Giperbolizatsiya narsalar
qisimning miqdorini va ularning o’rnini
almashtirish bilan ham
harakterlanadi.Masalan,hind afsonasidagi
ko’p qo’lli hudolar,yetti boshli ajdarla va shu
kabilardir.
1 . Passiv hayol.
Do'stlaringiz bilan baham: |