Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi

Dars   gigienasi. 
      O’quvchilar   o’quv   ishining   asosiy   shakli   dars   bo’lib,   u  turlichi   
olib   borilishi   mumkin. 
      O’quvchilar   aqliy  mehnat   qobiliyatining   rivojlanishi,  darslarni   
o’zlashtirishlari   salomatliklari   darslarni   gigienik  jixatdan   qay   darajada   
rasional   tashqil   qilinishiga   ko’p   jihatdan   bog’likdir.   Darsni   to’g’ri   

---

 
141 
tashkil   qilishda   birinchi   navbatda   uning   davomliligi,   tarkibi  (  tuzilishi   
va   mazmuni ) .  Dars   o’tilagan   joydagi ( sinfdagi )  asosiy   gigienik   
talablarga   rioya   qilish   nazarda   tutiladi. 
       Dars  davomiyligining   o’quvchilar   organizmiga  ta’sirini    
o’rganishga   bag’ishlab   olib   borilgan    tajribalar   shuni    ko’rsatgi,    bolalar   
bosh    miya   po’stloq    hujayralari   faoliyatining   susayishi    boshlangich   
sinflarda   dars   boshlangandan  10 – 15   minutdan   keyin,  4 – 8 – sinflarda  
12 – 20 minut  minut   o’tgandan   keyin.  4 – 6   sinlarda   esa   25 – 30  minut   
o’tgandan   keyin   seziladi.  Darslar   xamma   sinflarda   45   minut   davom   
etadi. 
      Fiziolog   va   gigienistlar   birinchi   sinf   o’quvchilari   uchun   
darsning   davomiyligi  30 – 35   minutdan   oshmaslikgi   kerak   deyishmoqda. 
      Belgilangan   45   minutlik   darsning   25- 30 minutida   o’quvchining   
aktivligi   sezilarni   darajada   pasayib,  diqqati   tarkoklashadi,  berilgan   
vazifani   xato   bajarish   foizi   ortadi.  Tajribali    o’qituvchilar   yuqoridagi   
dalilni   hisobga   olib,  bolaning   dikkatini   o’z   vaqtida   boshqa   
mashgulotlarni   bajarishga – o’qitishga,  rasm   solishga   jalb   qilishadi   yoki   
fizkultura   minutlarni   o’tkazishadi. 
      Birinchi  sinf   o’qutuvchilari   uchun   o’qish   va   yozish   davrining   
davomiyligi  7 – 10  minutdan   oshmasligi,  4 – sinf   o’qutuvchilari   uchun   
esa   bu    davr   17 – 20   minut   bo’lishi   kerak. 
      Imtihon   gigienasi.   Imtihonlar   o’quvchilarning   eng   charchagan   
vaqtda   boshlanadi,  shuning   uchun   bu   davrda   ular   kun   tartibiga   qat’iy   
amal   qilishi   kerak.  Imtihomlar   oldidan   esa   vaqtni   tejash   maqsadida   
sinfda    tashqari    mashgulotlar,  majlislar   soni   kamaytirish,  kun   tatibini   
to’g’ri   tuzishga   yordam   berishi   zarur.  
      Imtihonga   tayyorgarlik   ko’raytganda   har  45   minutda   10  minut   
tanaffus   qilish,  mashg’ulotlar   orasida   fizkultura   va   sport   bilan   
shug’ullanib   turish   lozim.