«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим, тиббий профилактика, фармация, факультети талабаларига

58.Орка мия физиологияси;
Orqa miya. Orqa miya kelib chiqishiga ko’ra markaziy nerv sistemasining qadimiy bo’limi 
hisoblanadi. Tashqi ko’rinishidan u ayrim umurtqalardan hosil bo’lgan mustahkam va ayni 
vaqtda egiluvchan g’ilofga joylashgan oldingi-orqa yo’nalishda yassilashgan silindrsimon 
tortmadir. Orqa miya umurtqa pog’onasidan kaltaroq, u uzunchoq miyadan boshlanib, 
birinchi ikkinchi bel umurtqalarida tugallanadi. U segment shaklida tuzilgan bo’lib, unda 8 ta 
bo’yin, 12 ta ko’krak, 5 ta bel, 5 ta dumg’aza va 1-2 ta dum segmentlari bor. Jami 32 ta 

---

segment bo’lib, ularning har biridan ikkita juftdan orqa miya nervlari chiqadi. Ular 
umurtqalarning har biriga mos keladi. Ular umurtqa pog’onasi kanali orasidagi teshik orqali 
o’tib, muskullar, paylar, bo’g’imlar, teri, organlar va to’qimalarga boradi. Orqa miyaning har 
bir segmenti muskullarning muayyan gruppasi, teri va boshqa organlarning ma’lum qismi 
uchun javobgar. 
Orqa miyaning ko’ndalang kesmasida nerv hujayralari tanasining to’plamidan hosil bo’lgan 
kulrang modda va nerv tolalaridan hosil bo’lgan oq modda ajralib turadi. Orqa miyaning 
ko’krak bo’limi sathida vegetative nerv sistemasi markazlarining bir qismi bo’ladi. Kulrang 
moddaning oldingi shoxlarida harakat neyronlari jamlangan. Ularning nerv tolalari turli-
tuman bo’lib yig’iladi, orqa miyadan chiqadi va oldingi ildizlar hosil qiladi. Sezuvchi 
neyronlarning tanasi orqa ildizlarning orqa miya tugunlarida, ya’ni orqa miyadan tashqarida 
bo’ladi. Oldingi va oprqa ildizlar birga qo’shilib va orqa miya nervi tarkibida skelet 
muskullariga boradi. 
Orqa miya faoliyati bosh miyaning yuqorisida joylashgan bo’limlarning muvofiqlashgan 
ta’siriga talaygina darajada bo’ysunadi. Agar hayvonning orqa miyasi olib tashlansa, bu hol 
harakatlarining falajlanib qolishiga olib keladi, periferik nervlar atrofigauchraydi, kichrayadi, 
hayvon gavdasi va oyoq-qo’llari retseptorlaridan kelayotgan ta’sirni sezmaydi.