Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Tashkilot elementlari 

 

Resurslar  

 

Mehnat taqsimoti 

 

Tashqi muhitga 

bog‘liqligi 

 

Bo‘linmalar 

Vertikal  

 

Gorizontal  

 

Boshqaruv zarurligi  

 

---

416 

 

 

 

 

 

 

 

Tashkilotning ichki va tashqi muhit omillarining farqlanishi: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tashkilotga  tashqi  muhit  har  xil  ta’sir  qilishi  mumkin.  Shuning  uchun  muhim 

omillarni qayd etishimiz va ularga javob bera olishimiz kerak. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-rasm.Tashkilot ichki muhiti 

Ichki  muhit  deganda  tashkilotning  holat  omillari  tushuniladi.  Tashkilotlar 

odamlar  tomonidan  yaratilgan  tizimlar  bo‘lib,  ularning  ichki  omillari  boshqaruv 

Tashkilot  

 

Idoralar, hokimiyat

 

organlari 

 

 

 

Mutaxassis guruhlar 

 

 

Mol yetkazib 

beruvchilar 

 

Tuman fuqarolari  

 

Banklar 

 

 

Kasaba 

uyushmalar 

  Mijozlar 

Ishchilar (ishga 

yollanganlar) 

 

Mulk egalari 

Raqiblar  

 

Siyosat 

 

 

Texnologiyalar 

 

Jamoa 

 

 

Jamoaviy hayot 

normalari 

Ish kuchi 

bozori 

 

Konyuktura 

Tashkilotni ichki muhiti 

Ta

shki

lot

 maqsa

di

 

 

Ta

shki

li

y 

tuzilm

a 

 

Topsh

iriql

ar

 

Te

xnologi

ya

lar

 

 

Oda

ml

ar (

mehn

at re

sursl

ar)

 

 

---

417 

 

yechimlarining  natijalari  hisoblanadi.  Buni  tashkilotning  xo‘jalik  organizmi,  uning 

tuzilmasi deb tushunsa bo‘ladi.  

  Tashkilot,  ta’rifi  bo‘yicha,  bu  –  odam  guruhi,  ular  umumiy  maqsadlarga 

egadirlar.  Tashkilotni  maqsadga  erishish  vositasi  deb  hisoblasak  ham  bo‘ladi,  u 

jamoa  orqali  maqsadga  erishishga  imkon  beradi.  Tashkil  etish  –  bu  ma’lum  bir 

tuzilmani  tuzish  degani,    u  qo‘yilgan  maqsadga  erishib  va  uni  samaradorligiga 

vositachilik  qiladi.  Tashkilot  bu  maqsadga  va  rejalarini  bajarish  uchun  ko‘pgina 

elementlar tuzimini tuzish kerak bo‘ladi.  

  Maqsadlar  –  bu  mehnat  jamoasi  erishishga  intiladigan  ohirgi  ahvol  yoki 

istalgan natija.  

Mehnat  qismlari  tashkilot  hisoblanishi  uchun  quyidagi  talablarga  javob  berishi 

kerak: 

1.  Ikki kishidan ortiq ishchilar bo‘lgan guruh bo‘lishi shart. 

2.  Guruhning kamida bitta foydali maqsadi bo‘lishi kerak. 

3.  Maqsadga  erishish  uchun  birgalikda  va  qattiyat  bilan  ishlaydigan  guruh 

a’zolari bo‘lishi kerak. 

Tashkilotda  hech  bo‘lmaganda  bitta  umumiy  maqsad  bo‘ladi,  unga  mehnat 

jamoasining  barcha  a’zolari  erishishga  harakat  qiladilar.  Tashkilotlar,  bir  necha 

o‘zaro  bog‘langan  maqsadlarga  bo‘lgan  tashkilotlar  murakkab  deyiladi. 

Rejalashtirilgan  maqsadlar  real  va  bajariladigan  bo‘lishi  kerak.  Rejalashtirish 

jarayonida tashkilot boshqarmasi  maqsadlarni ishlab  chiwaradi  va  a’zolarga  ma’lum 

qiladi. Bu jarayonda tashkilotning barcha a’zolari ishtirok etadi.  

  O‘zaro maqsadlarni belgilash kelishuvi tashkilot a’zolariga yordam beradi, har 

biri nimaga ishlailishini biladi.