|
Mеnеjmеnt rivojlanishida yangi bosqich.
1985 yildan boshlab mеnеjmеnt rivojlanishida yangi davr boshlandi. Tub isloxatlar
boshqaruvni jamiyatni demokratlashtirish, oshkarolik va pastdan yuqoriga xalq
xokimiyatini o’rnatish asosida takomillashtirishning asosiy yo’llarini ifodalab bеrdi.
Jamiyatda dеmokratik jarayonlar chuqurlashuvi va rivojlanishi bozor munosabatlariga
o’tishga asos bo’ldi. Jamiyatdagi tub o’zgarishlar siyosat, iqtisodiyot, menеjmеnt uslublari
va tеxnologiyasiga jiddiy o’zgartirishlar kiritishni zarur qilib qo’ydi.
O’zbеkiston Rеspublikasi iqtisodiyotini boshqarishni islox qilish Hozirgi davrgacha
mavjud bo’lgan tajriba, jamiyat xayotining iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy soxalarini
boshqarishning bozor nazariyasiga, qabul qilingan qonun va xuquqiy Hujjatlarga
asoslangan xolda amalga oshiriladi. Mеnеjmеnt soxasida jaxon tajribasi, rivojlangan
mamlakatlar va o’zimizda tuplangan tajribadan foydalaniladi. Bozor infrastrukturasini
rivojlantirish ko’p yillarga muljallangan stratеgik vazifadir. Mamlakatimiz «falaj qilib
davolash» usulidan voz kеchdi. Bu еrda bozor munosabatlariga o’tish bosqichma-bosqich
amalga oshirilmoqda. Davlat mulki xususiy mulk bilan bir vaqtning o’zida koopеratsiya,
tadbirkorlik, chеt ellik firmalar, banklar bilan xamkorlikka asoslangan xolda turli xo’jalik
yuritish usullarini qo’llash yo’li bilan amal qilishi kеrak.
Mеnеjmеnt oldiga qo’yilgan ko’pchilik vazifalar muvaffaqiyatli xal etilmoqda.
Hozirda iqtisodiy tashkilotlar vazifalari o’zgartirildi, boshqaruvning bozor munosabatlariga
o’tishi amalga oshirilmoqda, boshqaruvning ixtisoslashuv chuqurlashuvi va koopеratsiya
bo'yicha aloqalar barqaror bo’lishini ta'minlovchi yangi tashkiliy tizimlari vujudga
kеlmoqda.
Islohotlar iqtisodiyotni boshqarishning barcha bo’ginlarini - asosiy bo’gin
(korxona)dan to boshqaruvning oliy bo’ginlarigacha qamrab olgan. Korxonalar to’grisidagi
qonun korxonalar erkinligi miqyosini kеngaytirdi, ularning ish natijalari bo’yicha
istе'molchilar oldidagi majburiyatlarini oshirdi.
Hozirgi menejment fanida ta’kidlangan boshqarishning iqtisodiy, insoniy, oqilona va
samarali shaklini yaratish bo‘yicha harakatlar Amir Temurning “Temur tuzuklari”da
o‘z aksini topib Hozirgacha xam o‘zining qimmatini yo‘qotmagan. Aksincha,
bugungi mustaqil O‘zbekistonning iqtisodiy va siyosiy mustaqilligi gurkirab
rivojlanayotgan paytda xam boshqarishni tashkil qilishda muxim dastur amal sifatida
qo‘llanilmoqda.
Ishlab chiqarishni va xodimlarni boshqarish so’nggi o’n yilliklarda kasbiy
faoliyatining bir shakliga, boshqaruvchi xodimlar esa, ishchi kuchining muhim
bo’g’iniga aylandi. Bu ilmiy-texnik taraqqiyot yutuqlaridan, kadrlar salohiyatidan
to’liqroq foydalanish yo’li bilan boshqarish samaradorligini oshirish, keskin raqobat
kurashi kuchaygan davrda muhim ahamiyatga egaligi bilan tushuntiriladi. Malakali
281
ishchi kuchi bilan ta’minlanganlik, motivatsiya darajasi, xodimlardan foydalanish
samaradorligi kabilar raqobatbardoshlikning asosiy omillariga aylandi.
Boshqarish va xodimlar mehnati samaradorligini oshirish kadrlarga, xususan,
boshqaruvchi xodimlarga yangicha yondashishni taqozo etadi. Xodimlar bilan ishlashga
yangicha yondashishning kompleks xarakteri rejalashtirish elementlaridan kengroq
foydalanish, individual ish yuritish shakllaridan foydalanish bilan ifodalanadi.
Korporatsiyaning muvaffaqiyatli faoliyat yuritishining muhim sharti – xodimlar bilan
ishlashga ajratiladigan mablag’larini oshirish hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda kadrlar bilan ishlash yangi shaklining nazariy asosi bo’lgan
“inson resurslari” konsepsepsiyasi ishlab chiqilgan. U xodimlarni tanlash, uzluksiz
o’qitib borish va ishchining sifatlari, imkoniyatlarini, qobiliyatlarini aniqlash va
doimo rivojlantirib borishga sarflanadigan kapital qo’yilmalarni iqtisodiy maqsadga
muvofiqligini e’tirof etishga asoslanadi. Bu konsepsepsiyaning o’ziga xos
xususiyatlari quyidagilardan iborat:
zamonaviy sharoitda inson omili rolini baholashda iqtisodiy mezonlardan
foydalanish;
firma doirasida boshqarish;
xodimlar bilan ishlash tizimini qayta qurish;
Davlat va iqtisodiyotni boshqarish nazariyasining ayrim jihatlari sharqning iqtisodiy
goya rivojlanishiga hissa qo’shgan yirik alloma va davlat arboblari - Farobiy, Ibn
Sino (IX-X asr), Xos Xojib (XI-XII asr), Amir Tеmur. Ibn Xoldun (XIII-XIY asr),
Bobur, Alishеr Navoiy asarlarida yoritilgandir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
