Наманган Мухандислик Педагогика Институти Касб таълими факультети


Biosferaning chegaralari. Biosferada moddalarning aylanma harakati



Download 2,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/161
Sana15.08.2021
Hajmi2,22 Mb.
#148248
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   161
Bog'liq
iqtisodiy geografiya va ekologiya

2.Biosferaning chegaralari. Biosferada moddalarning aylanma harakati 
 
Biosfera  mavjudligining  asosi  unda  modda  va  energiya  almashinuvidur.  Unda 
organizmlar  va  ularning  hayot  muhiti  o’zaro  bog’lanishda  bo’lib,  bir  butun  organiq 
harakatdagi  tizimni  vujudga  keltiradi. 
Biosferaga  xos  xususiyatlar  quyidagilar;  tirik  moddalarning  qatnashishi,  suyuq 
holdagi  ko’p  miqdordagi  suvning  mavjudligi,  kuchli  quyosh  energiyasi  oqimi  hamda 
moddalarning  qattiq suyuq va gaz holda uchrashidir. 
Biosfera  rivojlanishi  koinotga  bevosita  bog’liq.  CHunki,  yerga  zarur  energiya 
oqimi  keladi.  yerga  keladigan  energiyaning  asosiy  manbai  quyoshdir.  Ushbu energiya 
quyidagilarga  sarflanadi: 
-atmosfera,  gidrosfera  va  metosferadagi  sodir  bo’ladigan  fizik  va  kimyoviy 
jarayonlarga; 
-havo massalarining  aralashuviga; 
-suvning  bug’lanishiga; 
-gazlarning  ajralishi  va singishiga; 
-moddalarning  yerishiga. 
Umuman  yerdagi  har  qanday  jarayonlarning  manbai  va  boshlanishi  quyosh 
energiyasi  hisoblanadi. 
  Energiyaning  aylanishi  moddalarning  aylanishi  bilan  chambarchas  bog’liq. 
Moddalar  kichik  (biologik)  va  katta  doiralarda  (geologik)  aylanadi.  Biologik 
quruqlikda  tuproq  bilan  organizm  o’rtasida,  gidrosferada  esa  organizm  bilan  suv 
o’rtasida  sodir  bo’ladi.  Geologik  modda  aylanish  quruqlik  bilan  dunyo  o’rtasidagi 
jarayondir.  Demak, biosfera yaxlit,  bir butun hosila ekanligi  ravshan. 
  Inson  yer  yuzasidagi  hayot  rivojlanishi  (biogenez)ning  navbatdagi  bosqichi 
bo’lib,  eng  kuchli  tabiiy  omildir.  U  nafaqat  yer  sayyorasi,  balki  Koinotni 
o’zgartirishga  ham  qodir.  Hozirda  biosferani  noosfera  («fikrlovchi  qobiq»)  ga 
aylanishi  kuzatilmoqda.  V.I.Vernadskiyning  fikricha  noosfera  biosferaning  qonuniy 
rivojlanishi  natijasi  bo’lib,  inson  bilan  tabiatni  o’zaro  ongli  aloqa  munosabatlaridan 
iboratdir. 

Download 2,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish