Жаббаров, Юсупов


v) Issiqlik o’tkazuvchanlik



Download 4,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/87
Sana14.08.2021
Hajmi4,09 Mb.
#147103
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   87
Bog'liq
mexanika va molekulyar fizika

v) Issiqlik o’tkazuvchanlik 
 
           Gazda  issiqlik  energiyasining  ko’chishi  qanday  amalga  oshadi.  Faraz 
qilamizki,  hamma  joyida  zichlik  bir  xil,  ya’ni  hajm  birligiga  to’g’ri  keluvchi 


118 
 
zarrachalar soni n gazning hamma nuqtalarida bir xil bo’lsin. U vaqtda I  sohadan II 
sohaga ∆S yuza orqali ∆t vaqt davomida o’tayotgan molekulalar soni   
 
 
ga (86-rasm) teng. 
          Har  bir  molekula  o’zi  bilan  o’rtacha 
kT
i
E
K
2

  energiya  olib  yuradi.  Bu  yerda 
T-mutloq harorat. 
           Agar  butun  hajm  bo’ylab  T  o’zgarmas  bo’lsa,  sirt  elementi  orqali  ikkala 
yo’nalishda ham olib qtilayotgan issiqlik energiyasi bir xil bo’ladi 
 
            
                                          (286) 
 
va natijada hech qanday issiqlik uzatilishni ololmaymiz. 
 
 
 
86-rasm 
 
           Agar    gaz  harorati  ∆S  elementar    yuzaga  tik  ravishda  shunday  o’zgarsaki,  u 

S

yuzaga  doir  qatlamda 
S


  yuzaga  doir  qatlamdagidan  katta  bo’lsa,  har  bir 
molekula  I  sohadan  II  sohaga  o’tayotganda  teskari  yo’nalishdagidan  kattaroq 
energiya olib o’tadi. Natijada katta haroratli qatlamlardan kichik haroratli qatlamlarga 
issiqlik energiyasini olib o’tish kuzatiladi. 
            


 masofada ∆S dan I sohaga T
1
 harorat 
 
 
    


 masofada ∆S dan II sohaga T
2
 harorat esa 
 
 


119 
 
 
ga  teng  bo’ladi.  Bu  yerda 
X
T


-uzunlik  birligiga  to’g’ri  keluvchi  haroratning 
o’zgarishiga son jihatdan teng bo’lgan kattalik – harorat gradiyentidir. 
         Chapdan o’ngga  olib o’tilgan issiqlik miqdori 
 
         
                    (287) 
 
ga teng bo’ladi, o’ngdan chapga esa 
 
       
                      (288) 
 
          Birinchi  ifodadan  ikkinchisini ayirib, I sohadan II sohaga olib o’tilgan  issiqlik 
miqdoriga ega bo’lamiz: 
 
      
            (289) 
 
Ammo 
 
    (290) 
 
Demak, 
 
          
                 (291) 
 
 
  ni   
     ekanligini bilgan holda o’zgartiramiz 
 Ma’lumki,   
    va      
,  u holda  
A
N
C
k
i
1
2



 
 
Natijada 
 
         
             (292) 
 
Surat  va  maxrajni  bitta  molekula  massasi  m
0
  ga  ko’paytiramiz  N
A
·m
0
=μ,  nm
0
=   
ekanligini bilgan holda quyidagini olamiz 
 
         
                
 (293) 
 


120 
 
                      
                           (294) 
 
Belgilash kiritamiz,   ga issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsiyenti deyiladi 
 
                   
                        (295) 
 
Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsiyentining o’lchov birligi 
 
 
mK
Vt
grad
sek
m
J





 
 
Shunday qilib, quyidagicha nomlangan tenglamalarni oldik 
 
- Fik tenglamasi 
 
  

t

 - Nyuton tenglamasi 
 
 - Furye tenglamasi 
 
Bu ifodalar uchun mos jarayonlarning koeffitsiyentlari: 
 
,   
,   
 
 
Ushbu koeffitsiyentlar o’zaro ma’lum munosabatda bog’langan. 
Masalan, 
 
 
 
           Qarab  o’tilgan  hodisalar  har  xil  biologik  jarayonlarda  muhim  rol  o’ynaydi. 
Masalan, oziq  modda o’simlikning ildiz tizimiga uning tuprog’idan diffuziya tufayli 
boradi,  ichki  ishqalanish  qonning  qon  aylanish  tizimidagi  harakatida  hosil  bo’ladi, 
issiqlik  o’tkazuvchanlik  organizmning  har  xil  qismlarida  issiqlik  almashinuvida 
yuzaga keladi. 

Download 4,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   87




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish