Жаббаров, Юсупов



Download 4,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/87
Sana14.08.2021
Hajmi4,09 Mb.
#147103
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   87
Bog'liq
mexanika va molekulyar fizika

4.  Adiabatik jarayon 
 
             Tizim va uning atrofidagi muhit bilan issiqlik almashinuvi bo’lmaganda unda 
yuz  berayotgan  jarayonga  adiabatik  jarayon  deyiladi.  Adiabatik  jarayonga  juda  tez 
kechadigan jarayonlar yaqin bo’ladi. Masalan, tovushning muhitda tarqalish jarayoni. 
Aadiabatik  jarayonlar  ichki  yonuv  dvigatellarida,  sovutkich  uskunalarda  va 
boshqalarda qo’llaniladi. 
           Adiabatik  jarayonda  dQ=0  bo’lgani  uchun  termodinamikaning  birinchi 
qonuniga asoslanib dA=dU ni olamiz, ya’ni ish tizim ichki energiyasining o’zgarishi 
hisobiga  bajariladi.  dU=C
v
dT  bo’lgani  sababli,  dA=pdV  ni  almashtirib   pdV=-C
v
dT 
natijani olamiz. 
           Ideal gazning holat tenglamasidan foydalanib 
 
PV=RT,    
;   
 
 
ni  yozamiz.  Binobarin,  gaz  hajmining  o’zgarishi  harorat  o’zgarishi  orqali  kechadi. 
Oxirgi tenglikning chap tomonini V
1
 dan V
2
 gacha oraliqda, o’ng tomonini esa T
1
 dan 
T
2
 gacha oraliqda itegrallab: 
 
                      
                               (249) 
 


106 
 
                         
                                  (250) 
 
larni hosil qilamiz.  
              Mayer  tenglamasi  C
p
=C
V
+R    ga  asoslanib, 
V
C
R
  ni   


v
p
C
C
  ekanligini 
e’tiborga olgan holda quyidagi ko’rinishga keltiramiz: 
 
                        
 =
                               (251) 
 
U vaqtda 
 
       
    yoki   
,  
           (252) 
 
Bu formula Puasson qonunini ifodalaydi. Bu shuni bildiradiki, adiabatik kengayishda 
gazning  harorati  pasayadi,  siqilishda  esa  oshadi.  PV=RT  ekanligini  bilgan  holda 
R
pV
T

  ni  aniqlaymiz  va  uning  qiymatini  TV
γ-1
=const  tenglamaga  qo’yamiz.  U 
vaqtda Puassoning ikkinchi tenglamasiga kelamiz. 
 
                      
                                   (253) 
 
Grafik (80-rasm) da taqqoslash uchun izoterma (2) va adiabata (1) tasvirlangan. 
            Adiabatik  jarayonda  gaz  tomonidan  bajarilgan  ish  quyidagi  shartdan  
aniqlanadi: 
 
        (254) 
 
 Adiabatik jarayonda  bijarilgan ish gaz haroratining o’zgarishiga proporsional. 
 
 


107 
 
 
80-rasm 
 
                 Adiabata  izotermaga  nisbatan  tikroq.  Bu  shunday  tushuntiriladiki, 
adiabatik  siqilishda  gaz  bosimining  ortishi  nafaqat  uning  hajmining  kamayishi  bilan 
balki haroratining ortishi bilan ham kechadi. 
 

Download 4,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   87




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish