Халкаро шартномалар хукуки


 Xalqaro shartnomalarni bajarilishining monitoringi tushunchasi



Download 2,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/185
Sana13.08.2021
Hajmi2,23 Mb.
#146699
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   185
8.1. Xalqaro shartnomalarni bajarilishining monitoringi tushunchasi 
 
Xalqaro  shartnomalarga  qo’shilish,  yuqorida  ta’kidlaganimizdek, 
a’zo-davlat  uchun  muayyan  majburiyatlarni  keltirib  chiqaradi.  Bu 
majburiyatlar  milliy  qonunchilikni  xalqaro  shartnoma  qoidalariga 
moslashtirishdan  tortib,  huquqiy  qo’llash  amaliyotida  tegishli  tarzda 
tashkiliy-huquqiy islohotlarni amalga oshirishni talab etadi.  
Albatta,  xalqaro  huquqda  milliy  huquq  kabi,  xalqaro  normalariga 
rioya  etilishi  ustidan  qat’iy  nazorat  olib  borish,  ularni  aniq  va  bir  xilda 
bajarilishini ta’minlashning majburiy vositalari mavjud emas.   
Chunki, xalqaro huquqiy tizim, uning birlamchi sub’ektlari bo’lmish 
davlatlarning  teng  huquqli  a’zoligiga  asoslangan.  Xalqaro  huquqqa ko’ra, 
hech bir sub’ekt boshqa sub’ekt ustidan hokimiyatga ega emas, (uni, lotin 
tilida:“Par in parem non habit imparium” deb, ifoda etiladi)
Xalqaro  huquq  sub’ektlari  o’z  milliy  manfaatlaridan  kelib  chiqqan 
holda, xalqaro huquqning manbasi bo’lmish xalqaro shartnomaga ixtiyoriy 
ravishda qo’shiladilar va undan kelib chiqadigan majburiyatlarni bajarishni 
o’z zimmasiga oladilar.  
Xalqaro  huquqda  bunday  holat  xalqaro  shartnomalardan  kelib 
chiqadigan  majburiyatlarini  xalqaro  huquqning  asosiy  prinsiplaridan  biri 
hisoblangan  “pacta  sund  servanda”,  ya’ni  xalqaro  shartnomalardan  kelib 
chiqadigan majburiyatlarni vijdonan bajarish prinsipi asosida bajaradilar.  
Xalqaro  majburiyatlarning  bajarilishi  yuzasidan  huquqiy  davlatgina 
ishonchli  kafolat  berishga  qodirdir.  Boshqa  bir  jihatdan  esa,  xalqaro 


134 
 
majburiyatlarga  sodiqlik  huquqiy  davlatga  xos  sifat  ekanini  e’tirof  etish 
o’rinlidir
1

Shu  nuqtai  nazardan,  xalqaro  huquqning  birlamchi  hamda  teng 
huquqli  a’zosi  sifatida  O’zbekiston  Respublikasi  ham  “pacta  sund 
servanda” prinsipiga rioya qilgan holda yuqorida ta’kidlab o’tgan xalqaro 
hujjatlaridan  kelib  chiqadigan  majburiyatlarini  bajarib  kelmoqda  va 
ularning  normalarini  milliy  huquqiy  tizimga  singdirib  bormoqda.  Ya’ni, 
xalqaro  huquq  normalarini  implementatsiya  qilish  orqali  milliy 
qonunchilikka singdirib borilmoqda.  
Xalqaro 
shartnomalar 
normalarini 
milliy 
qonunchilikka 
implementatsiya  qilishda,  uning  tarkibiy  qismi  hisoblangan,  bu 
implementatsiyaning  o’rganish  jarayoni,  ya’ni  monitoring  qilish  muhim 
ahamiyat kasb etadi.  
Aynan mazkur jarayonda qonun hujjatlari monitoringining ahamiyati 
namoyon  bo’ladi.  Chunki,  birinchidan,  yuqorida  ta’kidlab  o’tilganidek, 
muayyan  qonun  hujjati  bo’yicha  monitoring  o’tkazilganda  u  tartibga 
soladigan  ijtimoiy  munosabatlarga  oid  xalqaro  shartnoma  aniqlanadi, 
tizimli  tahlil  etiladi  va  qiyoslanadi;  ikkinchidan,  qonun  hujjatini  xususan 
xalqaro  huquq  normalarini  inobatga  olgan  holda  takomillashtirish 
yuzasidan  ilmiy  asoslantirilgan  tavsiyalar  ishlab  chiqiladi;  uchinchidan 
esa,  ushbu  sohaga  oid  ijtimoiy  munosabatlarning  shakllanib  borish 
sur’atlari  aniqlanadi.  Shu  munosabat  bilan  monitoring  natijalari  huquq 
ijodkorligi jarayoni sub’ektlarining xalqaro shartnomalar qoidalarini ichki 
huquq  tizimga  joriy  etish  borasidagi  o’z  funksiyasini  amalga  oshirishda 
foydalanish mumkin bo’lgan asosiy manbalardan biri bo’lib hisoblanadi
2

 
Monitoring” lotincha “monitium” so’zidan olingan bo’lib, “ogoh 
etuvchi” degan  ma’noni ifoda etadi. Mazmunan ushbu  atama  muayyan 
hodisa,  jarayonni  muntazam  va  tizimli  kuzatish,  hisobga  olish,  unga 
baho berish hamda istiqbolini belgilashni anglatadi
3

 
                                                 
1
 Саидов А. Ҳуқуқ мониторинги предмети ва Ўзбекистон Республикаси халқаро шартномалари мониторингини 
долзарб  муаммолари  //Қонун  ҳужжатлари  мониторинги:  назария  ва  амалиёт  масалалари”.  Илмий-амалий 
семинар материаллари / Машул мухаррир: Ф.Х.Отахонов. – Т.: 2006. –Б.98 
2
  Гафуров  М.  Қонун  ҳужжатларини  ҳалқаро-ҳуқуқий  хужжатларга  мослигини  таъминлашда  мониторингни 
амалга  оширишнинг  аҳамияти    //Қонун  ҳужжатлари  мониторинги:  назария  ва  амалиёт  масалалари”.  Илмий-
амалий семинар материаллари / Машул мухаррир: Ф.Ҳ.Отахонов. – Т.: 2006. –Б.191 
3
Хакимов  Р.  Парламент  назорати  ва  қонун  ҳужжатлари  мониторинги  //Қонун  ҳужжатлари  мониторинги: 
назария ва амалиёт масалалари”. Илмий-амалий семинар материаллари / Масъул мухаррир: Ф.Ҳ.Отахонов. – Т.: 
2006. –Б.70 


135 
 
Monitoring  ilmiy-nazariy  va  amaliy  ahamiyat  kasb  etgani  bois, 
qizg’in  muhokama  mavzusi  bo’lib  hisoblanadi.  Ushbu  hodisa  ilmiy-
nazariy  sohada  tadqiqot  uslubi,  amaliy  sohada  esa  boshqaruvni  samarali 
tashkil etish vositasi sifatida maydonga chiqadi. Monitoringning mazmun-
mohiyatini anglash uchun uning qo’llanish sohalari, har bir alohida olingan 
tarmoqdagi  rivoji  va  o’ziga  xos  xususiyatlarini  o’rganish  dolzarb 
vazifadir
1

Monitoring  barcha  davlat  organlari,  jamoatchilik  tuzilmalari, 
fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish  organlari,  korxonalar,  muassasalar, 
tashkilotlar  va  mansabdor  shaxslar  tomonidan  fuqarolarning  huquq  va 
qonuniy  manfaatlariga  rioya  qilish  to’g’risidagi  ma’lumotlarni  tizimli 
to’plash va ishlov berishning anglatadi.  
Huquq  sohasida  monitoringning  mazmun-mohiyatini  tushunish, 
imkoniyatlaridan  keng  foydalanish  huquqiy  fan  va  huquqni  qo’llash 
amaliyoti  oldida  turgan  dolzarb  vazifadir.  Huquq  sohasida  monitoring 

Download 2,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish