Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

ишлар органлари ходимлари учун «озодлик» ва «инсон ҳуқуқ ва эркинлик-
лари» тушунчаларини ажратиб олиш жуда ҳам муҳим аҳамият касб эта-
ди. Биринчи ҳолатда «озодлик» кенг фалсафий маънода тушунилиб, инсонга 
хос, ўз хоҳиш иродасига мувофиқ ҳаракат қилиш имкони сифатида ишлати-
лади. Озодлик шахс ва жамиятнинг шаклланиши ва ривожланишининг 
энг муҳим шарти ҳисобланади. Озодлик инсонга ўз имкониятларини амал-
га ошириш, жамият муваффақиятларига ўз ҳиссасини қўшиш имконини бера-
ди. Инсон эркинлиги соф юридик маънода тушуниладиган конституциявий­
ҳуқуқий тушунча бўлиб, индивиднинг қонун билан чекланган доирада объек тив 
ва субъектив ҳуқуқларини амалга оширишига тўғри келади.
Шу ўринда, ички ишлар органлари ходимлари инсон ҳуқуқлари бўйича 
ўрнатилган халқаро стандартлар, миллий қонунчиликда кўзда тутилган 
меъёрлар доирасида иш тутишлари, қонунга риоя этишлари лозим. Шу билан 
боғлиқ равишда инсон ҳуқуқларининг ички ишлар органлари ходимлари учун 
аҳамиятини белгилаб берувчи омиллар тўғрисидаги саволлар пайдо бўлади.
Инсон ҳуқуқларини ички ишлар органлари ходимлари томонидан 
ўрганиш зарурияти қуйидаги омиллар билан белгиланади:
биринчидан, инсон ҳуқуқлари маданияти ИИО ходимларининг касб 
маҳоратининг таркибий қисми ҳисобланади;
иккинчидан, БМТ ҳужжатларига кўра ИИО ходимлари инсон ҳуқуқларини 
ўрганиш мажбурий бўлган давлат хизматчилари сирасига киради;
учинчидан, ИИО ходимлари томонидан ҳуқуқни амалда қўллаш фаолия-
ти уларнинг ҳуқуқий онгини доимо ошириб боришни талаб қилади ва инсон 
ҳуқуқлари ҳақидаги билимлар бу жараённинг таркибий қисмидир;
тўртинчидан, ИИО ходимларининг барча фаолият турлари ( жиноятчиликка 
қарши кураш, жамоат тартибини сақлаш, тезкор қидирув фаолияти) инсон 
ҳуқуқлари бўйича халқаро стандартларга риоя қилишни талаб қилади;
бешинчидан, Ўзбекистон Республикаси бажарилиши мажбурий характерга 
эга бўлган инсон ҳуқуқлари бўйича барча асосий шартномаларни ратифика-
ция қилган;
олтинчидан, Инсон ҳуқуқлари бўйича барча халқаро шартномаларнинг 
қоидалари ИИО ходимлари касбий фаолиятига бевосита боғлиқдир.