Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Литература 
1. Маслова Ж.Н. Когнитивная концепция поэтической картины мира.
М.Флинта, 2012 
GABRIEL GARSIYA MARKESNING “YOLG`IZLIKNING YUZ 
YILI” ASARIDA YOLG`IZLIK MAVZUSI 
Sharapova L.S.(SamDCHTI Ilmiy rahbari) 
Bagirova S. (SamDCHTI talabasi) 
Inson necha yil umr ko`rishi muhim emas, 
balki, o`sha yashagan umrini 
qay darajada mazmunli o`tkazishi muhimdir. Kapalak atigi bir kun yashasa ham 
unga gular bagrini, gulla rning qaynoq mehrini beradi. Odamzod ham huddi 
shunday. Inson hamma narsaga to`yishi mumkin - pul, mol-u dunyo. Lekin hech 
qachon mehr-muhabbatga emas. Mehr pulga o`lchanmaydi, bozorda sotilmaydi 
lekin shu arzimas deb hisoblagan mehrni bir-birlaridan qizg`anishadi. Inson ham 
shu mehr bilaraslidatirikdir. Shu mehr-muhabbat siz o`tgan bir kunimiz ham bir 
yilga tatigudek. Oxir oqibat hech kimga kerak siz bo`lib yashagandan ko`ra o`lim 
afzar ko`rinadi. Inson vafot etganida o`lmaydi, u yuraklarda, xotiralarda yashaydi. 
Qachonki unitilsa ushanda u o`ldi hisob: “Umrlar bor o`liklikda tirikdir, umrlar 
bortiriklikda o`likdir”. 
Dunyo mamlakatlari adabiyotida shunday asarlar borki, ular nafaqat 
odamlarga saboq beradi, balki ular kelajakka da`vat etadi, yaxshilikka yetaklaydi 
desak adashmagan bo`lardik. Bunday nodir durdonalarni mutolaa qilish jarayonida 
ko`z oldingizga insoniyatning ertangi kuni gavdalanadi, beixtiyor sergak tortasiz, 
atrofingizga boshqacha ko`z bilan nigoh tashlab, kecha, bugun va erta haqida 
mushohada yurita boshlaysan kishi. Mashhur meksikalik yozuvchi Gabriel Garsiya 
Markesning asarlari ham shular jumlasidandir. 
Kolumbiyalik yozuvchi Gabriel Garsiya Markes – eng yorqin va mo`jizaviy 
realizm mavzusini qo`llash bo`yicha o`z davrining mashhur yozuvchisi bo`lib, 
“Yolg`izlikning yuz yili” asari uchun Kolumbiyada birinchilardan bo`lib Nobel 
mukofotini qo`lga kiritganlardan sanalibgina qolmay, XX asrning o`rtalarida bu 
asar o`ttiz mingdan ortiq nushaga chop ettirilib, dunyoning qariyb 35 ta tiliga 
tarjima qilingani bu asarning nafaqat o`z vatani bo`lmish Janubiy Amerikada, balki 
dunyoning boshqa bir qator mamlakatlarida kitobxonlar tomonidan qaynoq qarshi 
olinganidan darak beradi. 
Markesning deyarli barcha asarlarini, garchi afsona va sarguzashtlarga 
o`xshabroq ketsa hamki, sergaklikka undovchi ertak yoki asar desa ham mubolag`a 
bo`lmaydi. Shular qatorida “Yolgizlikning yuz yili” asari ham shular 
jumlasidandir. Yuqorida keltirib utgan yolgizlik, umr, mehr-muhabbat mavzulari 
ham yozuvchining yozgan deyarli barcha asarlarining asosiy mavzularidandir. 

---

47 
Hozirgi kunda bu mavzular nafaqat Lotir Amerikasini, balki butun yer yuzi ahlini 
havotirga qo`yib keluvchi muammodir. 
Bir qarashda, roman shunchaki maishiy asarday ko`rinsada, yana bir 
qarashda, go`yo erotikani targ`ib qilayotganday ko`rinadi. Sinchiklab, yozuvchi 
maqsadini anglashga urnib mutolaa qilinganidagina uning asosiy mohiyati yuz 
ko`rsatadi. Kitobxonga ma`lumki istalgan asarning nomlanishi uning mazmun 
mohiyatini deyarli yarimidan ortig`ini ochib beradi. Bu asarni ham o`qishga 
kirishishingizdan oldin uning g`ayri oddiy nomlanishi : “Yolg`izlikning yuz yili” 
kishiga nega aynan shunday deb nomlanadi degan savol uygotadi. Kitobni mutolaa 
qilgan esa unga turlicha javob berishi mumkin : kimdir asarda bir sulolaning yuz 
yillik hayoti batafsil tasvirlangani desa, kimdir Markes asar qahramonlarini 
yolg`izlik, tanholik girdobiga g`arq qilgan ekan deyishadi. Asarda yettita sulola 
tasvirangan bo`lib, asar qahramonlarining ismi deyarli bir xil takrorlanganidan 
behosdan chalkashib ketasan kishi. Lekin bu qahramonlarning taqdirida hamisha 
bir jihat takror va takror ko`zga tashlanib utarning birini taqdiri ikkinchisinikiga 
quyib quygandek o`xshashdek tuyiladi-bu asar qahramonlarining bar yolg`izlik 
oshiqmandlari, tanholik giriftorlaridir. Ularni garchi gavjum dunyo, gavjum 
shahar, gavjum uy, urf-odatlar bog`lab tursa-da, ich ichlaridan o`zlarini ruhan va 
ma`nan yolg`iz deb his etishib shu tanholikda o`lim topadilar. 
Asarning asosiy mavzusi yolgizlik bo`lib, u Buendia oilasiga tegishli bo`lgan 
barcha oila a`zolarining taqdiriga ta`sir ko`rsatmay qolmaydi. Hattoki voqealar 
rivoji ro`y bergan Makondo qishlog`i ham yolg`iz va zamonaviy hayotdan 
uzoqlashgan bo`lib, har yilgi lo`lilarning kelishini kutish, ularning G`arb 
mamlakatlaridan keltirgan narsalarini katta bir kashfiyotlardek qabul qilish bilar 
kun kechirishganligi bu madaniy jixatdan ham ancha qoloqligini yozuvchi yorqin 
namoyon qilgan. 
Yolg`izlik Polkovnik Aureliano Buendiaga juda katta ta`sir qilganligi o`n 
yetti farzandlarini noiloj tashlab urushga ketganligida ma`lum bo`lib turibdi. 
Tinchlik haqidagi kelishuvga qo`l qo`yib, o`z ko`kragidan o`q ham uzadi lekin uni 
o`lim ham o`z bag`riga qabul qilmaydi. 
Asarning boshqa qahramonlari ham yolg`izlikning quli bo`lishgan. Masalan 
Makondo qishlog`ining asoschisi Xose Arkadio Buendia ko`p yillar davomida 
umrining so`nggi damlarini daraxt ostida o`tkazsa, uning rafiqasi Ursula Iguaran 
qarigan holida yolg`iz va ko`zi ojiz 126 ga kirib yakun topadi. Ularning qizlari 
Amaranta butun umri davomida hech kim bilan turmush qurmay o`ladi. Bunday 
ayanchli yakun asar qahramonlarining hech birini chetlab o`tmagan. Bu esa 
yozuvchining yolg`izlik deb nomlanmish ayanchlik bir inson holatini shu daraja 
namoyon etganini yaqqol bilishingiz mumkin.