Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Учинчидан, топонимлар, яъни шаҳар, мамлакат ва вилоят номларининг 
қўлланиши: Туркман, Бухоро, Урганч, Хива, Тошкент, Самарқанд, Зомин, 
Қўқон, Боғдод, Узган, Забилистон, Чин ва бошқалар. 
Тўртинчидан: 1) инсонларнинг лавозими, касби, характери ва руҳий 
ҳолати кабиларнинг "бир" рақами билан бошланиши: бир подшо, мерган, 
ямоқчи, мардикор, тентак, хасис, кал, гаранг...; 2) эртакнинг кириш қисми 
ҳайвон номлари ва уларнинг вазифаси, характери каби семалар билан 
берилиши: Бор эканда йўқ экан, оч эканда тўқ экан, бўри баковул экан, 
тулки ясовул экан, қарға қақимчи экан, чумчуқ чақимчи экан, тошбақа 
тарозибон экан, тўнғиз қассоб экан, курбақа ундан қарздор экан... (Мисол 
сифатида каранг: "Соҳибжон билан Аҳмаджон" эртаги. Ўзб. халқ.эртак. 2-
жилд, 186 б.). 
Икки ноқардош тилларда эртакларнинг анъанавий муқаддима билан 
бошланиши ва эртакларнинг якуний, яъни тугаллама қисмларининг бир-
бирига ўхшамайдиган томонлари, хусусиятлари борлиги кўзга ташланмайди. 
Ўзбек халқ эртакларининг охири, яъни тугаллама қисмини лингвокогнитив 
таҳлил қилар эканмиз, кўпинча уларнинг яхшилик билан ниҳоясига 
етганлигининг гувоҳи бўламиз. Эртакларнинг якуний қисми кўпинча икки 
сюжет асосида, биринчидан, тўй мотиви билан, иккинчидан, "Бизлар ҳам 
етайлик муродга, сизлар ҳам етинг муродга, ўқиб, эшитганлар ҳам етсин 
муродга, душманлар қолсин уятга" каби истак мурожаати билан ўз ниҳоясига 
етиши кузатилди. Ушбу матнни лингвистик таҳлил қилсак, унда етайлик 
муродга- истак семасини англатса, етинг муродга- вербал ибораси ҳам истак, 
ҳам ундов, ҳам буйруқ маъноларини ифодаламоқда; етсин муродга- лисоний 
бирлиги истакни ва буйруқни намоён этаётган бўлса, қолсин уятга- ибораси 
эса эртак жанридаги салбий персонажларга нисбатан айтилган аксиологик 
мурожаат ҳисобланади. 
Таҳлиллардан келиб чиқиб, ўзбек эртакларининг якуний-тугаллама 
қисмларини қуйидаги семантик гуруҳларга ажратиш мумкин: 1) тўй-томоша 
тасвири; 2) истак-ният, "яхши етсин муродга, ёмон қолсин уятга", муроду 
мақсадга етиш; 3) сокин, яхши, бахтли турмуш кечириш; 4) ўзига яқин 
кишилар билан аҳил яшаб ўтиш; 5) яшаш турмуш тарзини обод ва озод 
ўлкага айлантириш ва бошқалар. 
Мисол: