Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Меҳнатга ҳақ тўлашнинг вақтбай шаклида меҳнатга ҳақ тўлаш ишлаб 
чиқарилган маҳсулот ҳажмидан қатъий назар бир соатлик, бир кунлик ѐки бир 
ҳафталик меҳнат учун белгиланган меъѐрлар асосида ҳисобланади. Ушбу 
шаклда меҳнат ҳақи харажатлари ишланган вақт миқдорини бир бирлик иш 
вақти учун белгиланган тариф ставкасига кўпайтириш орқали топилади 
(қуйидаги жадвалга қаранг).

---

33 
Кўрсаткичлар 
А ходим 
В ходим 
С ходим 
D ходим 
1.Ҳақиқатда ишланган вақт, соат 
38 
36 
40 
34 
2.Бир соатлик вақт учун белгиланган
тариф ставкаси 
6000 
5000 
6500 
7600 
3.Ходимга ҳисобланадиган меҳнат 
ҳақи 
228000 
180000 
270000 
258400 
Меҳнатга ҳақ тўлашнинг вақтбай-мукофатли шакли
м
еҳнатга ҳақ 
тўлашни вақтбай шаклининг ходимлар манфаатдорлигини оширишга 
қаратилган шаклидир. Бу шакл ходимларга соатбай ставка асосида ҳисобланган 
меҳнат ҳақи устига турли сифат ва соний кўрсаткичлар, масалан ишлаб 
чиқариш меъѐрини (режани) ортиғи билан бажарганлиги учун белгиланган 
тартиб ва ставкаларда қўшимча ҳақ ҳисоблашни назарда тутади. 
Меҳнатга ҳақ тўлашнинг ишбай шаклида меҳнат ҳақи суммаси 
бевосита ишлаб чиқарилган маҳсулот (бажарилган иш, кўрсатилган хизмат) 
миқдори ѐки уларни бажариш учун кетадиган вақт сарфи миқдорини ва бир 
бирлик маҳсулот (иш, хизмат) ѐки бир бирлик вақт сарфи учун белгиланган 
тариф ставкасига боғлиқ бўлади. Ишбай шаклда меҳнат ҳақи харажатлари 
ишлаб чиқарилган маҳсулот (бажарилган иш, кўрсатилган хизмат) миқдорини 
бир бирлик маҳсулот (иш, хизмат) учун белгиланган тариф ставкасига ѐки
маҳсулот (иш, хизмат)ларга кетган жами вақт сарфи миқдорини бир бирлик 
вақт сарфи учун белгиланган тариф ставкасига кўпайтириш орқали топилади. 
Мисол: Ходимлар кесимида улар томонидан ишлаб чиқарилган 
маҳсулотлар сони, улар учун кетадиган вақт сарфи ва тўланадиган меҳнат ҳақи 
меъѐрлари қуйидагича дейлик.