Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Меъѐрий қиймат методи – бу материал заҳиралари сарфини белгиланган 
меъѐрий қиймат бўйича ҳисобга олишга асосланган метод.Ушбу методда ишлаб 
чиқаришга сарфланган материалларнинг реал баҳоси ва меъѐрий қиймати 
ўртасидаги фарқ алоҳида махсус четланишлар счѐтида жамланади. Давр 
охирида ушбу четланишлар счѐтидаги сумма сторно ѐки қўшимча ѐзув асосида 
тайѐр маҳсулот ва сотилган маҳсулотлар таннархи счѐтларига тақсимлаш йўли 
билан ўтказилади. 
Мисол
: 
Материал кирими санаси 
Сони, дона 
Бир бирлик 
материалнинг харид 
баҳоси, сўм. 
Умумий қиймат, сўм. 
2 март 
2000 
400 
800000 
15 март 
6000 
440 
2640000 
30 март 
2000 
475 
950000 
Жами мавжуд заҳира 
10 000 
4390000 
Бир бирлик материалнинг ҳисобдан чиқариш меъѐрий қиймати қиймати 420 сўм 
Давр охирига қолдиқ, сўмда – (4000*440+2000*475) = 2710000 сум 
Жами мавжуд материаллар таннархи 
4 390 000 
сум. 
минус: Давр охирига заҳира 
2 710 000 
сум. 
=Маҳсулот таннархига киритилган
материаллар таннархи (4000*430) 
1720 000 
сум
таннархга киритилган тузатишлар 
2000*(400 - 430)+ 2000*(440-430)
-40 000 сум 
 
 
2.БЕВОСИТА МЕҲНАТ ҲАҚИ ХАРАЖАТЛАРИ ҲИСОБИ ВА 
УЛАРНИ МАҲСУЛОТ (ИШ, ХИЗМАТ)ЛАР ТАННАРХИГА ҚЎШИШ 
ТАРТИБИ 
Бошқарув ҳисобида меҳнат ҳақи харажатлари иккита гуруҳга бўлинади. 
Булар:
(1) бевосита меҳнат ҳақи харажатлари; 
(2) билвосита меҳнат ҳақи харажатлари. 
Бевосита меҳнат ҳақи харажатлари деганда аниқ маҳсулотни ишлаб 
чиқариш, ишни бажариш ва хизматни кўрсатишга сарфланган меҳнат учун
ҳисобланган ҳақ тушунилади. Уларга ишлаб чиқариш билан бевосита боғлиқ 
бўлган ишлаб чиқариш линияларида, йиғув конвейерларида аниқ ишларни 
бажарувчиларга ҳисобланган меҳнат ҳақи мисол бўлади. 
Аниқ маҳсулотни ишлаб чиқариш, ишни бажариш ва хизматни кўрсатишга 
бевосита боғлиқ бўлмаган ходимларга ҳисобланган меҳнат ҳақи билвосита