Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Gombrichning asosiy e’tibori yosh o‘quvchilar e’tiborini 
faqatgina 1-bobning nomi bilan emas, balki ularni kitobning eng 
yakuniy bobi “Barcha davrlarning eng buyuk kashfiyotchilari”ga 
qaratgan. Ushbu bobda tarixdan oldingiu davrda bo‘lgan 
kashfiyotlarga to‘laligi bilan ajralib turadi
1
.  “Men o‘qiy olaman” bu 
so‘z ixtirolar alifbosini markazidir. “Omadsiz va omadli qirol” nomi 
bilan atalgan ayni paytdagi angliya qiroli Charliz I va fransuz qiroli 
Luiz XIV bilan to‘ladir. Ushbu kitobning Eng yakuniy qismi men 
yashagan vaqtni ortga qaytish nomi ostida yarim avtobiografiya 
tarzida yozilgan. Kitoblar orqali tarixni o‘rganish eng muhim 
narsalardan biri hisoblab,o‘zi uchun tajriba to‘plashi lozim bo‘lgan. 
Yana shuni aytiosh lozimki, agar siz insoniyat o‘tmishni yaltirab 
turgan manzaradan iborat deb o‘ylasangiz, hozirdabuyuk 
balandliklarni zabt eta olmagan bo‘lar edingiz derdi u. Mening 
yakuniy bobimda men sizga kichik bo‘lsa ham tajriba haqida 
gapirdim. Siz bu haqida ko‘proq o‘ylang va uni his eting. 
Gombrich uni kitobini o‘qigan harbir insonni haqiqiy inson, 
nozik va bilimning saxiy do‘sti bo‘lishini istardi. Bularning barchasi 
ajoyib va hozirgi kunda ham oz bo‘lsada shularni uchratishimiz 
mumkin. Mening bobom hali tirik paytida menga o‘tmish haqida 
gapirib bergan edi. Uning aytishicha italiyaa yaqinida bir orol, tog‘lar, 
quyosh va kambag‘al diyo Korsika bor ekan.  
Bu kitobda Gombrich ehtiyotkorlik bilan o‘z hikoyalarini 
yaratgan. U doimo o‘tmoish haqida gapirib, hikoya isktirokchilari 
yumshoqlik bilan kechgan voqealar va hodisalar, fikrlqar va harakatlar 
haqida eslatib turgan. Va u sivilizatsiya jarayonida bo‘lgan oddiy 
hodisalarni yosh o‘quvchilarga yetkazib berishga harakat qilgan. U 
bobni tugatishda Arablarning markazlashuvi, ularning ishonchi 
bosqinlari va yutuqlari va eng muhimi arab raqamlari bilan 
tanishtirgan. Siz eng foydali kashfiyot qayerda yaratilganini bilasizmi 
                                                 
1
 L. Gombrich, Preface, in E. Gombrich, A Little History of the World, London 
2005, pp. xv-xviii. 

---

 
 
30
Men albatta bilaqmayman,. Biz arablardan, arablar esa hindlardan 
minnatdor bo‘lishlari lozim va mening fikrimcha yana bir muhim 
kashfiyot 1001 kechadir. Balki, Charliz Martil 732-yilda arablardan 
yengilgani yaxshi bo‘lgandir. Yana bir yomon narsa shuki, arablar 
buyuk imperiya yarqtishgan chunki bu orqali o‘z bosqinlarini Forslar, 
greklar, hindlar va qisman xitoylarga qaratishgan.  
Insoniyat uchun markazlashuv insoniyatning ko‘p yillik uzoq 
sayohati, go‘zal va muhim voqea va hodisalarni turfa xil usullar orqali 
yosh o‘quvchilarga yetkazish Braudel va Gombrich tomonidan 
amalga oshirilgan.bir biridan farqli ravishda turli yosh o‘quvchilar 
uchun yaraqilgan kitoblar o‘zining o‘lchami hajmi shakllantirishi 
fanlari bilan farq qilgan. Gombrich tomonidam yartilgan kitob 
o‘zining oddiyligi va dunyo taroixini haqqoniy tasviraganligi bilan 
muvaffaqiyatga erishgan. Aynan bu asar bilan zamondosh yaratilagan 
Braudelning kitobi ham o‘zining ajoyib voqealarga boyligi va 
o‘quvchini o‘smir paytidan boshlab chuqurroq taribya berish kabi 
masalalari juda muhimdir.Bu ikki tarixchining asarlari turli vaqtlarda 
yaratildi.  Gombrich  1930-yilda kitobni boshlagan bo‘lsa II jahon 
urushi oxiri va qyni qora bulutlar kela boshlagan paytda yakunladi
1
. 
Braudel bo‘lsa o‘z kitobini urushdan oldin boshlab sovuq urush 
yillarida nihoyasiga yetkazdi. Bu ikki kitobning hech birida XX asr 
voqealari keltirilmagan bo‘lsada, o‘sha davrdagi zulm va 
adolatsizliklarga yomon munosabatlar bildirilgan.