Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-қурилиш институти

Стоя мактаби вакиллари биринчи бўлиб фанда «логика» 
терминини қўллашган ва мантиқнинг мақсади «инсон ақлини хатолардан 
асраш ва ҳақиқатга эришишдир» деган қарашни илгари суришган. 
Стоиклар фанларни қуйидагича классификация қилганлар: мантиқ – 
девор, физика – ҳосилдор тупроқ, фалсафа – дарахт, ахлоқ – дарахт
мевасидир. Стоиклар оддий мулоҳазалардан мураккаб мулоҳазалар тузиш 
ҳақидаги мулоҳазалар мантиғи назариясига асос солиб, диалектик ва 
риторик мантиқни ривожлантирганлар. Диалектик мантиқ грамматика ва 
билиш назариясини ўз ичига олган бўлса, риторика нотиқлик санъатидир. 
Риторика соҳасида Цицерон, Сенека шуҳрат қозонганлар. Цицерон 
фикрича, доноларда тафаккур ўзининг соф маъносида мавжуд бўлади. 
Адолатли қонунларни ишлаб чиқишга қодир инсонлар – донолардир. 
Донолар юртида мукаммал қонунлар устувор бўлади. 
Эпикур (мил. ав. 341-270 й.) фикрича, туғма ғоялар йўқ, 
билимларимизнинг манбаи сезгилардир, сезгиларимиз ёлғон маълумот 
бермайди, инсон фақат хулоса чиқариш жараёнида хатога йўл қўйиши 
мумкин. «Ҳаётнинг гаштини сур, аммо пухта ўйлаб ол. Мен ҳозир 
ортидан азоб-уқубат келиши мумкин бўлган қисқа муддатли ва кучли 
лаззатни излашим керакми ёки келажакдаги узоқ муддатли фаровонлик 
умидида айни дамдаги лаззатдан воз кечишим керакми?» Инсон умри 
давомида азоб-уқубат чекмаслиги учун саъй-ҳаракатларини чамалаши ва 
назоратга олиши шарт. Эпикур хулоса чиқаришда аналогия ва индукцияга 
аҳамият берган.
Скептицизм вакиллари (оламни билиш мумкинлигига шубҳа 
қилувчилар) Пиррон, Аркесилай, Карнеад, Секст Эмпирик билиш 
жараёнининг нисбий хусусиятини мутлақлаштириб, нарсаларни ҳақиқий 
билиш мумкин эмас, чунки ҳар бир даъвомизга унга зид бўлган иккинчи 
даъвони қарама-қарши қўйиш мумкин, деган қарашни илгари сурганлар:
ҳаётда табиий эҳтиёж, майл, одат, анъана, қонун ва аввало соғлом ақлга 
амал қилиб иш тутиш керак. Сезгилар бизга аниқ билим бермайди, 
индукция ишончли хулоса эмас ва дедукция янги билим бермайди.