Til tarixi ma’ruza matni


-MAVZU  XIV ASRNING 2-YARMIDAN KEYINGI ADABIY JARAYON VA ADABIY TIL



Download 1,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/72
Sana08.08.2021
Hajmi1,03 Mb.
#141569
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   72
Bog'liq
til tarixi

6-MAVZU 
XIV ASRNING 2-YARMIDAN KEYINGI ADABIY JARAYON VA ADABIY TIL 
                                                    Reja: 
1. Bu davrdagi ijtimoiy-madaniy hayot. 
2. eski o`zbek adabiy tilining bu davr manbalari va tili. 
Turkologiya  adabiyotlarida  o`zbek  adabiy  tilining  X1U-XU  asrlar  hatto 
XIX  asrning  P-yarmiga  qadar  bo`lgan  davrini  nomlash  va  talkin  qilishda  turli 
fikrlar  mavjud. Ma`lum  bo`ladiki, hozirgi  fanda  eski  o`zbek  tili  deb  atalib  kelgan 
adabiy  tilning  xronologik  doirasini  belgilash  masalasi  haligacha  hal  etilgan  emas. 
Ba`zi  turkologlar  eski  o`zbek  tilining  xronologik  doirasini  X1-X1X  asrning  II 
yarmiga  qadar  davr  bilan  belgilaydilar.  Bu  fikrni  Venger  turkologlaridan  G.Vamber 
maydonga tashlagan. Ayrimlari esa shu tilning xronologik doirasini X1U-XU asrlar 
bilan  chegaralaydilar.  SHuningdek,  shu  asrlar  tilini  maxsus  nom  bilan,  ya`ni 
CHig`atoy nomi bilan ataydilar. Bu fikr turkshunoslik adabiyotlarida ancha tarqalgan 
fikr  bo`lib,  bu  hozir  ham  ba`zi  turkologlar  tomonidan  qo`llanib  kelmokda. 


 
68 
CHig`atoy  nomi  CHig`atoy  usulidagi  adabiy  til  bilan  bog`langan  edi.  Ma`lumki, 
CHig`atoy  ulusining  tili  eski  o`zbek  tilining  vujudga  kelishida  muhim  rol’ 
o`ynagani haqidagi fikr bilan avval tanishib o`tgan edik. 
O`rta  Osiyo turkiy  tillaridagi  o`ziga xoslik  va  ajralish protsessi  Temur  va 
temuriylar davrida yanada sur`atlashgan edi. 
SHu  o`lkada  yangi  adabiy  til  traditsiyasi  shakllangan.  Bu  tarditsiya 
qoraxoniylar zamonidagi adabiy tarditsiyadan o`zining «y» lashish traditsiyasi bilan 
farq  qilgan,  ya`ni  bu  traditsiya  «y»  dialekti  zaminida  shakllangan  edi.  Mo`g`ul 
davlatining  siyosiy  jihatdan  zaiflashishi  va  hokimiyat  mahalliy  hukmdorlar  qo`liga 
o`tishi  bilan  bog`liq  ravishda  adabiy  tilga  maxalliy  dialektlarning  ta`siri  yanada 
kuchaydi.  SHu  ta`sirning  yorqin  namunasini  «Xisrav  va  SHirin»  asarida  ham 
ko`rgan bo`lsak, Xorazmiyning «Muhabbatnoma» asarida yanada yorqinroq ko`ramiz. 
«Xisrav  va  SHirin»  dostonida  qoraxoniylar  adabiy  tili  traditsiyasining 
ta`siri kuchliroq sezilsa, «Muhabbatnoma»  asarida fonetik va morfologik  formalarda 
shu traditsiya mag`lubiyatga uchraydi. 

Download 1,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish