F I z I k a o’quv qo’llanma


   29.6   Yadrolarning bo’linish reaksiyasi



Download 10,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet288/303
Sana06.08.2021
Hajmi10,16 Mb.
#140212
1   ...   284   285   286   287   288   289   290   291   ...   303
Bog'liq
FIZIKA (Oquv qollanma)

 


 

477 


 29.6   Yadrolarning bo’linish reaksiyasi 

 

E.  Fermi  (Italiya),  I.  Jolio-Kyuri  va  P.  Savich  (Fransiya),  O.  Gan  va  F. 



Shtrassman  (Germaniya),  O.  Frish  va  L.  Maytner  (Avstriya)  larning  tajribaviy  va 

nazariy  izlanishlari  tufayli  neytronlar  bilan  bombardimon  qilingan  og’ir  yadrolar 

(masalan,  uran)  ni  ikki  qismga  bo’linishi  aniqlandi.  Bundan  tashqari,  neytronlar, 

elektronlar  va  -narlanishlarning  ham  vujudga  kelishi  kuzatildi.  Bu  hodisa  yadro 

bo’linishi  deb  nom  oldi.  Bo’linishi  jarayonida  vujudga  kelgan  (Mendeleev  davriy 

jadvalining  urtarogidagi  elementlarga  taallukli)  yadrolar  esa  bo’linish  parchalari 

deb ataldi.  

 

Bu  hodisani  yadro  fizikasiga  oid  bilimlarimiz  asosida  talqin  qilib  ko’raylik. 



Neytron 

Z

X



A

  yadroga  kirgach,  uning  nuklonlari  orasida  uralashib  qoladi.  Natijada 

yangi 

Z

X



A+1

  yadro  hosil  bo’ladi,  u  esa  ikki  yadroga,  ya’ni 

Z1

U

A1



  va 

Z2

V



A2

 

yadrolarga  bo’linadi.  Bo’linish  natijasida  vujudga  kelishi  mumkin  bo’lgan  boshqa 



zarralar  bilan  qiziqmasak, mazkur  reaksiyani  quyidagicha  yoza olamiz: 

                           Z

X

A

+n



 Z

X

A+1



 Z1

U

A1



+

 Z2


V

A2

+…                                 (29.18)  



X yadroni U va V yadrolarga  ajralish  imkoniyati  energetik  nuqtai  nazardan   

                        Q=(

1

A

1

+

2

A

2

) -  A                                                        (29.19)   

Ifodaning  ishoarsiga  bog’liq.  (29.19)  da 

1



2



  va    lar  mos  ravishda  bo’linish 

parchalari  –  U  va  V  hamda  X  yadrolardagi  bitta  nuklonga  to’g’ri  keluvchi 

bog’lanish  energiyalarining  qiymatlari.  Davriy  jadvalning  o’rta  qismidagi 

elementlar  yadrolari  uchun  nuklonning  yadroga  bog’lanish  energiyasi  (ya’ni 

1

  va 


lar)  ning  qiymatlari  jadval  oxiridagi  og’ir  yadrolarniki (ya’ni  ) ga nisbatan  0, 8 

MeV  katta.  Shuning  uchun  Q  ning  ishorasi  musbat  bo’ladi.  Bundan  tashqari  X 

yadroning nuklonlari  U va V yadrolar orasida taqsimlangaligi  uchun  

                    Z

1

+Z

2

=Z va A

1

+A

2

=A+1 A                                               (29.20) 



 

478 


deb  hisoblash  mumkin. 

Natijada  og’ir  yadro 

(masalan, 

U

235



ikki 


urtacharoq 

yadroga 


ajralganda 

Q A·0, 


MeV  energiya  ajralishi 

lozim,  degan  xulosaga 

kelamiz. 

Qizig’i 

shundaki,  (29.19)  ifoda 

asosida 

hisoblashlar 

massa soni 100 dan katta 

bo’lgan  barcha  yadrolar  uchun  Q  ning  ishorasi  musbat  ekanligini  ko’rsatdi. 

Demak,  nazariy  jixatdan  A>100  bo’lgan  yadrolar  o’z-o’zidan,  ya’ni  spontan 

bo’linishi  mumkin.   




Download 10,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   284   285   286   287   288   289   290   291   ...   303




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish