F I z I k a o’quv qo’llanma



Download 10,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet192/303
Sana06.08.2021
Hajmi10,16 Mb.
#140212
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   303
Bog'liq
FIZIKA (Oquv qollanma)

 

 

 

 



 

1.4- Rasm   

 



 

311 


23.3 Yorug’lik interferensiyasi 

Interferensiya  hodisasi  -  yorug’lik  to’lqinlari  (kogerent)  ning  fazoning  biror 

nuqtasida qo’shilib, bir-birini  kuchaytirish  yoki susaytirish. 

Optik  yo’llar  farqi-geometrik  yo’llar  farqini  muhitning  sindirish 

ko’rsatgichiga  ko’paytmasiga  teng.Kogerent  to’lqin  deb  vaqt  o’tishi  bilan  fazalar 

farqi o’rganiladigan  to’lqinga  aytiladi.    

Nyuton  va  Gyuygens  vafotlaridan  so’ng  ham  bu  ikki  gipoteza  tarafdorlari 

orasida  uzoq  bahslar  davom  etdi.  Lekin  1801  yilda  yosh  ingliz  fizigi  Yung  amalga 

oshirgan tajriba  barcha olimlarning  diqqatini  o’ziga jalb  etdi.  

Bunda  M  -  yorug’lik  manbai,  M

1

  va  M


2

  lar  to’siqdagi  juda  tor  tirqishlar(23.5-

rasm).  Ular  bir-biridan  1    2  mm  uzoqlikda  joylashgan.  Nyutonning  korpuskulyar 

gipotezasiga  asosan,  M

1

  va  M


tirqishlardan o’tgan korpuskulalar tufayli E ekranda 

tirqishlarning  shakliga  monand  ravishda  ikki  yorug’  soha  vujudga  kelishi  lozim  edi 

(rasmning  b  qismiga  qarang).  Vaholanki,  ekranda  bir  necha  yorug’  va  qorong’u 

sohalar  kuzatiladi  (rasmning  v  qismiga  k.).  Qizig’i  shundaki,  M

1

  va  M



tirqishlar 

o’rta  nuqtasining  karshisida  yorug’  soha  vujudga  keldi.  Bu  tajribada  kuzatilgan 

hodisa  yorug’lik  interferensiyasi  deb  nom  oldi.  Interferensiya  so’zi  lotin  tilidagi 



interfere  -  "xalaqit  bermoq"  degan  fe’ldan  kelib  chiqqan.  Haqiqatdan,  yorug’likni 

to’lqin  deb  qaraladigan  bo’lsa,  ekrandagi  yorug’  va  qorong’u sohalarning vujudga 

kelishini  quyidagicha  tushuntirish  mumkin.  M

1

  va  M



lardan  chiqayotgan  to’lqinlar 

ekranning  A

0

  va  A



1

  sohalarida  uchrashib,  bir-birini  kuchaytiradi.  Bu  to’lqinlar 

ekranning  A

1

  sohasida  uchrashganda  esa  bir-birini  susaytiradi,  aniqrogi  bir-birini 



yo’qotadi.  Shu  misolni  yorug’likning  elektromagnit  to’lqin  nazariyasi  asosida 

muhokama  qilaylik.  Buning  uchun  (23.6)  ifodadan  foydalanib,  M

1

  va  M


lardan 


chiqayotgan yorug’lik  to’lqinlarni  mos ravishda   

                                               E




Download 10,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   303




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish