Кичик гуруҳ (3-4 ёш)

 
Билиш жараёни ва атроф-муҳит тўғрисидаги 
билимларга эга бўлиш 
(4-5 ёш) 
Элементар математик кўникмалар ва билимларни ривожлантириш. 
Сон ва саноқ. Болани 3, 4, 5 сонларининг ҳосил бўлиши билан 
таништириш. Ҳар бир сонни алоҳида машғулотда ўргатиш. Биринчи 
машғулотда 1 ва 2 сони ҳақидаги тасаввурини аниқлаш ва мустаҳкамлаш, 
сўнг 3 сони билан таништириш. Кейинги машғулотда 3 сонигача 
мустаҳкамлаш, сўнг 4 сонини ўргатиш. Сонларни ўргатиш шу тарзда 
давом этади. 
Болани 5 гача санашга ўргатиш: бир қатор қўйилган буюмларни 
санаб, сонни тартиб билан айтиш, сонни от билан мослаштириб, охирги 
сонни саналган буюмларга тааллуқли қилиб айтиш, масалан, “Бир, икки, 
уч, – ҳаммаси бўлиб учта қалам”, “Бир, икки, уч, тўрт – ҳаммаси бўлиб 
тўртта қалам” тарзида. 
1, 2, 3, 4, 5 сонлар доирасида сонли карточкалар билан таништириш. 
Болага 5 гача бўлган саноқ ва тартиб сонлардан тўғри фойдаланишни, 
“Қанча?”, “Қайси?”, “Нечанчиси?”, “Саноқ бўйича нечанчи?”, “Нечанчи 
ўринда?”, “Ҳаммаси бўлиб нечта?” каби саволларга жавоб беришни 
ўргатиш. 
Буюмларнинг икки гуруҳини қиёслашни машқ қилдириш ва 
таққослашни ўргатиш, масалан (“Бир, икки, уч, тўрт, беш – ҳаммаси бўлиб 
бешта копток", “Бир, икки, уч, тўрт – ҳаммаси бўлиб тўртта кубик. 
Бешта копток кўп, тўртта кубик кам. Коптоклар кубиклардан битта 
кўп экан”). 
Буюмларнинг кам гуруҳига етишмаган буюмни қўшиш ёки кўп 
гуруҳдан битта ортиқча буюмни олиш ва шу тарзда гуруҳлар ўртасида бир 
хил миқдордаги ҳар хил буюмлардан иборат тенглик ҳосил қилишни 
ўргатиш. (“Карточканинг юқори қаторида учта анор, пастки қаторида 
тўртта олма бор, анорлар олмалардан битта кам. Агар яна битта анор 
қўйсак анорлар ва олмалар сони тенг бўлади”).
5 гача бўлган сонни ўзидан кичик бўлган иккита сонга (буюмлар 
мисолида) ажратиш. Масалан, “Сенда 4 та олма бор, иккитасини укангга 
бердинг. Ўзингда нечта қолди?” деган савол билан мурожаат қилиш. 
Мулоқот ва ўйин вақтида боланинг сонлардан фойдаланишини 

---

94 
рағбатлантириш. Боланинг индивидуал хусусиятларини ҳисобга олиш, 
унга осон бажара оладиган икки-уч ҳаракатлардан иборат топшириқ 
бериш.