Кичик гуруҳ (3-4 ёш)

Луғатни фаоллаштириш.
Боланинг янги сўзлардан фойдаланиш ва 
маъносини билишга бўлган истакларини рағбатлантириш. Болага ўхшаш
буюмларнинг номларини тўғри айтиш, уларни бир-бири билан қиёслашга,
фарқларини аниқлашга ўргатиш орқали луғат бойлигини оширишда давом 
этиш. Масалан, буюмларнинг нимадан ясалганини билдирувчи сўзлар 
(чинни, лой, металл, пластмасса)ни; уларнинг хоссалари ва ҳолатини 
ифодаловчи сифатловчи сўзлар, нимадан қилинганлиги, шакли, ранги, 
сифати (шиша гулдон, юпқа, тиниқ, мўрт, тез синади), ўлчови ва
вазифаларини англатувчи сўзларни ўргатишда давом этиш.
Болада она тилига нисбатан муҳаббат, тўғри гапиришга ўрганиш 
истагини тарбиялаш ва мустаҳкамлаш.
Нутқнинг грамматик тузилишини шакллантириш. Болада 
грамматик жиҳатдан тўғри нутқни тарбиялашда давом этиш; ўз нутқи ва 
бошқалар нутқига эътиборли бўлиш, нутқдаги камчиликларни пайқаб,
бартараф этишга ҳаракат қилишини, чиройли гапиришга бўлган 
иштиёқини ривожлантириш. Гапирганда сўзларни бир-бирига боғлаб, 
маъноли жумлалар тузиш малакасини ривожлантириш. От, сифат, 
феълларнинг мураккаб грамматик шаклларидан фойдаланишни машқ 
қилдириш. Турли жониворлар, нарсалар, идиш-товоқлар, касб-
ҳунарларнинг номини тушуниб, аниқ айтишга ўргатиш. 
Ўз нутқида уюшиқ бўлакли, содда, ёйиқ ва қўшма гапларнинг 
хилларидан (боғланган қўшма гап, эргашган қўшма гап) фойдаланиш 
малакасини мустаҳкамлаш. Масалан: “Лола келди ва биз ўйнадик”, “Ёмғир 
ёғди, шунинг учун биз саёҳатга бора олмадик”. Бунда кўмакчи ва боғловчи 
сўзларни тўғри ишлатишга ўргатиш. Болани равишдан фойдаланишга 
ўргатиш (тез юрди, секин гапирди). 
Бир фикрни турли воситалар билан
баён қилишга (“Раъно касал”, 
“Раъно бетоб”); бир-бирининг ўрнини босадиган гапларни тузишга (“Биз 
саёҳатга бормаймиз, чунки ёмғир ёға бошлади”; “Ёмғир ёға бошлагани 
учун биз саёҳатга бормаймиз”) ўргатиш. 
Болага тўғри грамматик шаклларни машқ қилдиришда кўпроқ оғзаки 
ўйинлардан фойдаланиш (“Аксини топ?”, “Арча қандай?” “Эслаб қолинг 
ва айтиб беринг” в.б.) мақсадга мувофиқ. 
Болани гапда отларни келишикларда тўғри турлашга (“Мен 
холамникига бордим”; “Холамнинг мен тенги қизи бор”); отларни сонлар 
билан (“Капалаклар учяпти”; “Ликопчада учта олма бор”); сифатни 
феълга (“чиройли гулдаста келтирди”, “саватга қизил олмалардан 
солдим”) тўғри боғлаш; ҳайвонларнинг болаларини билдирувчи отларни 
кўпликда (“тойчоқлар”, “қўзилар”, “бузоқлар”) тўғри ишлатиш 
малакаларини такомиллаштириш. Болани турли усуллар билан янги сўзлар 
ясаш 
(“шоли-шоликор”, 
“ғалла-ғаллакор”, 
“иш-ишчи”, 
“пахта-
пахтакор”)га, нутқда сифатдошлардан (“ўқиётган бола”, “учаётган 
капалак”) фойдаланишга ўргатишда давом этиш. 

---

164