Namangan muhandislik-pedagogika instituti

 

Oksidlanish  darajasi  haqida  tushuncha.  Biz  yuqorida  vodorod  atomi  1  ta  elektron  biriktirib  olib,  vodorod 

ioniga aylanadi va suv hosil bo’ladi deb aytdik. Kimyoviy bog’lanish degan temada suvdagi kimyoviy bog’lanish, ionli 

xarakterga emas, balki qutbli kovalent bog’lanish xarakteriga ega degan edik. Buni qanday tushunish mumkin? Biz bu 

yerda  vodorodning  valentligi  o’zgardi  deb  qarashimiz  mumkin,  lekin  ba’zi  kimyoviy  reaksiyalarda  elementlarning 

valentligi o’zgarmaydi, ammo oksidlanish va qaytarilish jarayonlari sodir bo’ladi: 

 

 

Shuning uchun shartli ravishda oksidlanish darajasi tushunchasi qabul qilingan: 

 

Kimyoviy  birikma  batamom  ionli  tuzilishga  ega  deb  faraz  qilinganda,  uning  tarkibidagi  element  atomining 

qo’shni  element  atomiga  bergan  yoki  undan  qabul  qilib  olgan  elektronlar  soni  shu  elementning  oksidlanish  darajasi 

deyiladi. 

 

Birikmalardagi  elementlarning  oksidlanish  darajasi  qanday  aniqlanadi?  HCl,  H

2

SO

4

,  KNO

3

,  Fe(NO

3

)

2

, 

Al

2

(SO

4

)

3

,  CH

3

-CHO,  CH

3

COOH.  Oksidlanish  darajasini  aniqlash  uchun  birikmadagi  elementlarning  elektromanfiyli-

giga e’tibor berish zarur.