Namangan muhandislik-pedagogika instituti

To’yingan  eritma  va  eruvchanlik.  Qattiq  modda  erituvchiga  tushirilganda  uning  zarrachalari  erituvchi  zar-

rachalari ta’sirida erish jarayoni boshlanadi. Erish paytida unga qarshi kristallanish jarayoni ham sodir bo’ladi. Dastlab 

erish  jarayoni  tez  boradi,  eritmada  zarrachalarning  soni  ko’paygandan  keyin  kristallanish  tezlashadi.  Ma’lum  vaqtdan 

so’ng erish va kristallanish tezliklari tenglashadi. U vaqtda erigan modda bilan erimay qolgan modda orasida dinamik 

muvozanat qaror topadi, ya’ni eritma to’yinadi. Shunday qilib, erimay qolgan modda bilan cheksiz uzoq vaqt muvoza-

natda mavjud bo’la oladigan eritma to’yingan eritma deyiladi. 

Ayni moddaning ma’lum haroratda 100 g erituvchida erib, to’yingan eritma hosil qiladigan massasi uning  er-

uvchanligi (yoki eruvchanlik koeffitsienti) deyiladi. 

Masalan, 20



S da 100 g suvda: 

Glyukoza …………………… 

200 g 

NaCl ……………………….. 

35 g 

H

3

BO

3 

……………………… 

5 g 

CaCO

3 

……………………… 

0,0013 g 

AgJ ………………………….. 

0,00000013 g eriydi. 

---

«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan  ma’ruzalar matnlari. 

   45    

Nazariy  jihatdan  olganda  mutlaqo  erimaydigan  modda  bo’lmaydi.  Xatto  oltin  va  kumush  ham  oz  darajada 

bo’lsa ham suvda eriydi. 

Moddalarning  suyuqliklarda  eruvchanligi.  Genri  va  Genri-Dalton  qonunlari.  Gazlarning  suyuqliklarda 

eruvchanligi Genri qonuni bilan ifodalanadi. 

O’zgarmas haroratda ma’lum hajm suyuqlikda erigan gazning massasi  shu gazning bosimiga to’g’ri pro-