Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 1-semestr



Download 5,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/335
Sana02.08.2021
Hajmi5,36 Mb.
#136132
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   335
Bog'liq
Dasturlash asoslari(O'zbekcha)

Operator hisoblash tartibi 
Bir  tilning  operator  ustunligi  va  birlashish  qoidalari  uning  operatorlarini 
hisoblash tartibini aytib beradi. 
O‘rin (Navbat , Ketma ketlik) 


Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari                                                              1-semestr
 
 
52 
 
Bir ifoda qiymati kamida ifodadagi operatorlarini hisoblash tartibidagi qismga 
bog‘liq. Quyidagi ifoda ko‘rib chiqaylik: 
a + b * c 
Faraz  qilaylik,  o‘zgaruvchilar  a,  b  va  c  deylik  va  mos  ravishda  3,  4  va  5.  Agar 
(birinchi  qo‘shish,  keyin  ko‘paytirish)  chapdan  o‘ngga  hisoblansa  natija    35.  Agar 
o‘ngdan chapga hisoblansa natijasi 23 bo‘ladi.  
Ifodalardagi  operatorlarni  oddiygina  chapdan  o‘ngga  yoki  o‘ngdan  chapga 
hisoblash  o‘rniga,  matematiklar  uzoq  yillar  oldin  hisoblash  ustuvorligining 
ierarxiyasida  operatorlarni  joylashtirish  va  qisman    bu  ierarxiyada  ifodalarning 
hisoblash  tartibini  asoslash  tushunchasini  rivojlantirishgan.  Misol  uchun, 
matematikada ko‘paytirish qo‘shishdan ko‘ra ortiq oliy ustuvor hisoblanadi, ehtimol 
uning yuqori darajasi  murakkabligi tufaylidir. Agar bu usul oldingi misoldagi ifodaga 
qo‘llaniladigan  bo‘lsa,  ko‘p  dasturlash  tillaridagi  kabi,  ko‘paytirish    birinchi  qilinishi 
kerak bo‘ladi. 
Ifoda baholash uchun operator ustunlik qoidalari, turli darajadagi ustunlikning 
operatorlari xisoblash tartibini qisman  aniqlaydi. Ifodalar uchun operator qoidalari, 
til  loyihalari  tomonidan  ko‘rilgan,    operator  ustuvorligi  ierarxiyasiga  asoslangan. 
Odatiy  imperativ  tillarning  operator  ustunlik  qoidalari  deyarli  barcha  bir  xil  bo‘ladi, 
chunki  ular  o‘sha  matematikaga  asoslanadi.  Bu  tillarda,  eksponent  eng  yuqori 
o‘ringa (u til tomonidan taqdim qilingan paytda) ega, ortidan ko‘paytirish va bo‘lish, 
keyin shu darajada olish binary qo‘shish va ayirish. 
Ko‘pchilik  tillar      qo‘shish  va  ayirishning  unar    versiyalarini  ham    o‘z  ichiga 
oladi.  u  bir  terimli  Kiritilgan  identifikatsiya  operatori  deb  ataladi  ,  chunki  u  odatda 
hech  qanday  bog‘liqlik  amali  yo‘q  va  shu  tariqa  uning  operand  ustida  hech  qanday 
ta’siri yo‘q. Ellis va Stroustrup (1990, bet 56), S ++ haqida gapirib, uni tarixiy halokat 
deb  ataydi  va    uni  foydasizligini  ko‘rsatib  beradi.  Unar  minus,  albatta,  o‘zining 
operandi belgisini o‘zgartiradi. Shuningdek, Java va S# da, unar minus, short va bayt 
operandlarining int turiga mutloq konvertatsiyasiga sabab bo‘ladi.  
Barcha odatiy imperativ tillarda, unar minus   operatori , modomiki u qavslar 
bilan ajratilib boshqa operatorlar yonida bo‘lishdan  oldini olinar ekan, ifodaning yo 
boshida yo istagan joyida ko‘rinishi (paydo bo‘lishi) mumkin. Masalan, 
a + (- b) * c 
bo‘lgan to‘g‘ri (legal), lekin 
a + - b * c 
odatda to‘g‘ri emas. 


Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari                                                              1-semestr
 
 
53 
 
Keyingi, quyidagi ifodalarni ko‘rib: 
- a/ b 
- a * b 
- a ** b 
Birinchi  ikki  hollarda,  unar  minus  operator  va  ikkilik  operatorning  nisbiy 
ustunligi  ikki  operatorlar  baholash  tartibining  ifoda  qiymatiga    ta’siri  yo‘q.  Oxirgi 
holatda, biroq, u muhim emas.  
Umumiy  dasturlash  tillarining,  faqat  Fortran,  Ruby,  Visual  Basik  va  Ada 
eksponention operatori bor. Barcha to‘rtalasida,eksponention unar minusdan yuqori 
ustunlikka ega, shuning uchun  
- A ** B  teng bo‘ladi  - (A ** B) 
Ruby va S asoslangan tillarda arifmetik amalar ketma-ketligi quyidagicha: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
Ruby   
 
 
 
S-asoslangan tillar 
Eng birinchi     **   
 
 
 
postfix ++, -- 
 

 
unar +- 
 
 
 
prefix ++,--, unar + , - 

 
*,/,%   
 
 
 
*,/,% 
Eng oxirgi   
binary +,-    
 
 
binary +,- 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
  

Download 5,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   335




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish