Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 1-semestr

 
Mantiqiy tiplari 
Mantiqiy  tiplari  tiplarning  orasida  eng  oddiysi  hisoblanadi.  Ularning  qiymati 
diapazoni faqat ikkita elementdan iborat bo‘lib, birinchisi rostlik ikkinchisi yolg‘onlik 
belgisidir.  Birinchi  bo‘lib  ushbu  tiplar  ALGOL  60  tilida  paydo  bo‘ldi  va  1960  yildan 
boshlab  dasturlashning  ko‘pgina  universal  tillariga  qo‘shildi.  Keng  tarqalgan  S  tili 
bundan mustasnodir, bunda shart o‘rniga sonli ifodalar qo‘llanilishi mumkin. Bunday 
ifodalarda nol  bo‘lmagan  qiymatli  barcha operandlar to‘g‘ri, nol esa yolg‘on qiymat 
hisoblanadi.  S++  tilida  mantiqiy  tipi  ko‘rib  chiqilganiga  qaramay,  bu  tilda  mantiqiy 
tiplari o‘rniga sonli tiplarni qo‘llash ham mumkin. 
Mantiqiy  tiplari  ko‘pincha  o‘zgartirishlar  yoki  ishoralarni  taqdim  etish  uchun 
qo‘llaniladi.  Ushbu  maqsadlar  uchun  boshqa  tiplar  ham  ishlatilishi  mumkinligiga 
qaramay, mantiqiy tiplari dasturning o‘qiluvchanligini oshiradi. 
Mantiqiy  qiymatlar yagona bit bo‘lib taqdim etilishi  mumkin, ammo  ko‘pgina 
mashinalarda  xotiraning  alohida  bitiga  samarali  qarashning  iloji  bo‘lmagani  uchun, 
ushbu qiymatlar xotiraning minimal katakchasida saqlanadi. 
 
Belgili tiplar 

---

Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari                                                              1-semestr
 
 
39 
 
Belgili  ma’lumotlar  kompyuterlarda  raqamli  kodlash  orqali  saqlanadi. 
Kodlashning  eng  ko‘p  tarqalgan  tizimi  ASCII  (American  Standard  Code  for 
Information Interchange – Axborot almashinuvi uchun Amerika standart kodi) bo‘lib, 
bunda  128  turli  belgilarni  kodlash  uchun  0­127  qiymatli  diapazon  qo‘llaniladi. 
Alohida  belgilar  kodlarini  qayta  ishlashni  ta’minlovchi  vositalar  sifatida  ko‘pchilik 
dasturlash tillari ular uchun alohida asosiy tip ko‘rib chiqadi. 
Kommersiya  dunyoviylashuvi  va  kompyuterlar  orasidagi  aloqalarning 
zaruriyligi  natijasida,  butun  dunyo  bo‘ylab  ASCII  belgilar  to‘plami  tezroq  keraksiz 
bo‘lib  bormoqda.  Yaqinda  alternativ  16  bitli  belgilar  to‘plami  ishlab  chiqildi,  u 
Unicode nomini oldi. Ushbu to‘plamda dunyoning ko‘pgina tabiiy tillarining belgilari 
kiritilgan.  Masalan,  unda  kirilcha  belgilar  va  taycha  raqamlar  mavjud.  Unicode 
belgilar to‘plamini birinchi bo‘lib qo‘llagan dasturlash tili Java tili hisoblanadi, ammo 
ushbu to‘plam albatta boshqa keng tarqalgan tillarda ham qo‘llanila boshlaydi.