Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

Yer  va  uning  boyliklaridan  kompleks  foydalanish  tamoyilining  ma’nosi 
shundan  iboratki,  har  bir  yerdan  foydalanuvchi  (mulkdor,  yer  egasi,  ijarachi  va 
xokazo) o‘ziga byerilgan yer uchastkasi tabiiy imkoniyatlaridan to‘liq foydalanishi, 
undagi  suv,  o‘rmon,  umumiy  tarqalgan  foydali  qazilmalardan  ham  imkon 
darajasida  yuqori  foydalanishi  lozim.  Bu  tamoyil  Yer  kodeksining  39-moddasi 
uchinchi qismida o‘z aksini topgan. Unga ko‘ra, yer egasi, yerdan foydalanuvchi, 
ijarachi  va  yer  uchastkasi  mulkdori  yer  uchastkasidagi  mavjud  keng  tarqalgan 
foydali  qazilmalar,  o‘rmonzorlar,  suv  ob’ektlaridan  xo‘jalik  ehtiyojlari  uchun 
belgilangan  tartibda  foydalanish,  shuningdek,  yerning  boshqa  foydali  xossalarini 
ishga solish huquqiga ega. 
       Yerga  bo‘lgan  huquqni  davlat  ro‘yxatidan  o‘tkazish  tamoyiliga  ko‘ra, 
yuridik  va  jismoniy  shaxslarning  yer  uchastkalariga  bo‘lgan  barcha  huquqlari  
davlat  ro‘yxatidan  o‘tkazilishi  kyerak.  Yerga  bo‘lgan  huquqni  davlat  ro‘yxatidan 
o‘tkazish tamoyili yer uchastkalaridan foydalanishning yagona hisob-kitob tizimini 
yaratadi,  yerdan  foydalanish  va  muhofaza  qilish  ustidan  samarali  davlat  nazorati 
olib borilishini ta’minlaydi, yerga bo‘lgan xuquqni begonalashtirish maqsadlarida 
sodir etiladigan huquqbuzarliklarning oldini oladi, yer uchastkasi va unga nisbatan 
huquq  sub’ektlari  to‘g‘risida  to‘liq  ma’lumotlarni  tegishli  davlat  organlarida 
to‘plashini ta’minlaydi. 
        Yer  uchastkasini  saqlash  va  servitutlarga  amal  qilish  tamoyili. 
O‘zbekiston  yer  huquqining  yangi  tamoyili  bo‘lib,  unga  binoan  barcha  yerdan 
foydalanuvchilarga  yer  uchastkasini  saqlash  vazifasi  yuklatilishi  hamda  ularga 
o‘zganing  yer  uchastkasidan  cheklangan  tarzda  foydalanish  huquqi  (servitut) 
byeriladi. Yer huquqining ushbu tamoyiliga amal qilishi shartlari  Yer kodeksining  
29- va 30-moddalarida belgilab qo‘yilgan. 

---

21