O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

V.A. Gorodtsov va A.A. Spitsinlar uni yer osti turar joyi deb taxmin qilishadi va V.V. Xvoyko xato 
qilganligini  isbotlaydilar.  1934-1938  yillar  davomida  T.S.  Passek  va  Ye.Yu.  Krichevskiylar 
tomonidan  15  ming  kv.  m.  li  maydon  qazib  o’rganiladi  va  dehqonchilik  madaniyatini  o’zida  jam 
qilgan Tripole madaniyati fanga ma‘lum qilinadi.  
Tripole  madaniyati  3  ta  bosqichga:  ilk  (mil.  avv.  IV  ming  yillik),  o’rta  (mil.  avv.  IV  ming 
yillik  oxiri  –  III  ming  yillik  1-yarmi),  so’nggi  (mil.  avv.  III  ming  yillikning  2-yarmi)  bo’linadi. 
Tripole madaniyati qishloqlari doira yoki  tuxumsimon shaklda joylashgan bo’lib, markazida qolgan 
ochiq  joy  mollar  uchun  qo’ton  vazifasini  bajargan.  Turar  joylar  ko’ndalang  to’siqlar  bilan  alohida 
xonalarga  ajratilgan.  Xonalardan  don  yanchayotgan  ayol  haykalchasi,  yorg’uchoq,  bug’u  shoxidan 
yasalgan  motiga,  yirik  xumlar,  tandir  va  boshqa  xo’jalik  anjomlari,  naqsh  solingan  sopol  idishlar 
(850 ta), mis buyumlar (444 ta turli xil buyumlar - bolta, to’rt qirrali bigiz, qarmoq, xanjar) topilgan. 
Tripole  madaniyati  vakillari  misni  Bolqon  yarim  orolidan  olib  kelishgan.  Tripole  madaniyati 
vakillari,  asosan,  chorvachilik,  dehqonchilik,  shuningdek,  ovchilik  va  baliq  ovlash  bilan 
shug’ullangan. 
Eneolitning  yana  bir  xarakterli  xususiyati  shundaki,  Mesopatamiya,  Old  Osiyo  va  Osiyo 
hududlarida dastlabki shahar-davlatlarning paydo bo’lishi, quldorlik munosabatlarining shakllanishi 
jarayoni  ko’zga  tashlanadi.  Bu  jarayonlar  ijtimoiy  munosabatlarning  keyingi  davrlardagi 
rivojlanishiga juda katta ta’sir ko’rsatadi.