Abuzalova M



Download 1,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/186
Sana31.07.2021
Hajmi1,77 Mb.
#133428
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   186
Bog'liq
tilshunoslikka kirish

 
Adabiyotlar: 
1.Азизов О. Тилшуносликка кириш. Тошкент, 1996. 
2.Баскаков Н.А. ва б. Умумий тилшунослик. Тошкент, 1979. 
3.  Нурмонов  А.,  Собиров  А.,  Қосимова  Н.  Ҳозирги  ўзбек  адабий  тили. 
(Академик лицейлар учун дарслик). Тошкент, 2001. 
 
Mavzu: Nutq jarayonidagi fonetik hodisalar 
 
Reja: 
1.Kombinator tovush o`zgarishlari. 
2. Pozitsion tovush o`zgarishlari. 
3. Fonetik o`zgarishlarning imlo bilan bo`g`liq tomonlari. 
                            
Mavzu bo`yicha tayanch tushunchalar: 
 
Kombinator  va  pozitsion  o`zgarishlar,  singarmonizm,  assimilyatsiya, 
dissimilyatsiya,  metateza,  proteza,  epenteza,  eliziya,  diereza,  reduksiya,  apakopa, 
sinkopa, sinerezis, epiteza, prokopa.  
 
     Fonema  nutqda  voqealanar  ekan,  uning  variantlari  nutqiy  sharoit  (yonma-yon 
kelgan  tovushlar  yoki  qo`shimchalar  ta‟siriga  uchrashi)  tufayli  turlicha  namoyon 
bo`ladi. Ayrim tovushlar yondosh tovushlarga moslashadi, ayrimlarida o`zgarishlar 
kuchayib,  boshqa  tovushlarga  almashadi.  Nutq  jarayonida  sodir  bo`ladigan 
o`zgarishlar tovushlarning kombinator-pozitsion o`zgarishlari deyiladi. Masalan, 
rus tilidagi лодка va город so`zlarida [d] tovushi [t] tarzida talaffuz qilinadi, ya‟ni 
jarangsizlashadi. O`zbek tilida yutdi va obod so`zlarida ham shu holat yuz beradi. 
Лодка va yutdi so`zlarida jarangsizlanish qo`shni tovush ta‟sirida yuz bersa, город 
va  obod  so`zlari  talaffuzida  o`zgarish  tovushning  so`z  tarkibidagi  mavqeyi  bilan 
bog`liqdir.  Birinchi  holat  kombinator  o`zgarish  bo`lsa,  ikkinchi  holat  pozitsion 
o`zgarishdir. Biz quyida shu o`zgarishlar haqida fikr yuritamiz.  



Download 1,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   186




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish