Umumiy biologiya

   Qishloq  xo’jaligi  ekinlarini  changlash.  Asalarilarning  qishloq  xo‘jaligi  ekinlarini 
changlashiga doir tajribalarni o‘tkazishdan oldin o‘qituvchi talabalarni(-) asalarilarni 
qo‘lga  o‘rgatish  prostessi  bilan  tanishtiradi.  Har  qaysi  oila  asalarilari  odatda  har  xil 
o‘simliklarni changlashini gapirib beradi. Biror tur o‘simlik gullab bo‘lgandan keyin 
yoki nektar ajratishi kamayishi bilan asalarilar ko‘p nektar ajratadigan o‘simliklarga 
o‘tadi.  Lekin  asalarilarnnng  bizni  qiziqtirgan  o‘simliklarga  qo‘nishiga  erishish 
mumkin (masalan, urug‘likni ko‘proq olish uchun).Asalarilar quyidagicha urgatiladi: 
asalari  oilalari  o‘simlik  gullari  aralashtirilgan  shakar  qiyomi  bilan  boqiladi,  buni 
asalarilar  zo‘r  ishtaha  bilan  yeydi.  Asalarilar  bunday  qiyomga  o‘rganib qolib, uning 
xushboy hidi keladigan o‘simliklarni qidirib uchib yuradi. 
     Asalarilarni qo‘lga o‘rgatish uchun o‘qituvchi o‘quvchilar bilan birgalikda sharbat 
—  har  4  asalari  oilasi  uchun  1  l  qaynoq  suvga  250  g  qand  hisobida  qiyom  tay-
yorlaydi. 18—20° gacha sovitilgan qiyomga tokning yangi novdalari solinadi va 4—6 
soatdan keyin bu bilan asalarilar qo‘shimcha boqiladi. 
       Qo‘shimcha oziqning ta‘siri ikki tup tokda  tekshirib  ko‘rildi. Asalarilarni qo‘lga 
o‘rgatish oldidan uch kun davomida bu tok tuplariga nechta asalari kelishini talabalar 
hisoblab  chiqdilar.  Qo‘shimcha  oziq  bera  boshlash  bilan  (bir  asalari  oilasiga  100  g 
qiyom)  to‘rt  kun  davomida  tokka  kelgan  asalarilarnnng  soni  hisob-ga  olindi. 
Tajribaning  ko‘rsatishicha,  asalarilar  urgatilguncha  bo‘lgan  vaqtga  nisbatan  tok 
tuplariga keladigan o‘rgatilgan asalarilarnnng soni 20—25% ortgan. 
    Tajriba  o‘tkazish  natijasida  talabalar  asalarilarni  changlagich  sifatada  changlash 
zarur bo‘lgan o‘simliklarga yo‘naltirish mumkinligini, bunda asalarilar uyasiga ko‘p 
nektar olib kelishini aniqladilar.