Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини

Литературы: 
1. 
М.Е. Громов, Г.М. Курдюмов, Т.С.Царевитинова. Компьютерные
химические программы - концепции и методика. Москва, 2012 
2. 
С.Н. Добрыдин. Некоторые аспекты использования новых
информационных технологий в обучении // Материалы всероссийской
конференции «Наука и образование». Москва, 2014 
3. 
П.В. Самолысов, Т.Ю. Ромащенко. Нелинейные процедурные знания -
основа построения систем дистанционного обучения // Образование и
общество. Москва, 2011, №5 
MEVA-SABZAVOTLAR SIFAT NAZORATI VA SARALASH 
INTELEKTUAL TIZIMLARINI YARATISH ISTIQBOLLARI HAQIDA 
J. R. Kilichov, J. T. Ro’zimurodov 
TATU Samarqand filiali, Samarqand davlatuniversiteti 
Bugungi kunda butun dunyoda oziq-ovqat xavfsizligi va ta’minlanganlik 
holati birinchi o’ringa ko’tarilmoqda. Bu o’z navbatidan oziq-ovqat sanoatiga o’ta 
yuqori va zamonaviy talablar qo’ymoqda. Xususan, meva-sabzavotlarni yetishtirish, 
yig’ib olish va saralashda sifat nazoratini yuqori darajada olib borish, sifati bo’yicha 
kvalifikatsiyalash hamda markerlash(shtrix kod yoki QR kod berish ) kabi talablar 
mavjud. Bu talablar iste’molchilarning ishonchli va sifati kafolatlangan, kelib 
chiqishi aniq bo’lgan xavfsiz maxsulotlarni iste’mol qilishga intilishlaridan kelib 
chiqmoqda. 
Bu talab va muammolarni hal qilishda axborot-telekommunikatsiya 
texnologiyalarini qo’llashdan boshqa chora hozircha mavjud emas. Meva-
sabzavotlarni saralashda fotoseparatsiya texnologiyalarning qo’llanilishi tez 
rivojlanayotgan va yangidan yangi innovatsiyalar qo’llanilayotgan bo’lsada, ularni 
respublikamizda qo’llashga quyidagi omillar salbiy ta’sirini o’tkazadi: 
• 
fotoseparatsiya texnologiyalarining qimmatligi; 
• 
fotoseparatsiya 
qurilmalarining 
mahalliy 
maxsulotlarimizga 
moslashmaganligi; 
• 
fotoseparatsiya 
texnologiyalarida 
qo’llaniladigan 
dasturiy 
ta’minotlarning hozircha yetarlicha “aqilli” emasligi; 
• 
fotoseparatsiya 
texnologiyalarida 
qo’llaniladigan 
dasturiy 
ta’minotlarning mahalliy foydalanuvchilarga moslanmaganligi tufayli yuzaga 
keluvchi noqulayliklar; 
• 
mahalliy foydalanuvchilar uchun servis xizmati va foydalanishni 
o’rgatish tizimlarining mavjud emasligi. 
Yuqoridagi omillar mamlakatimiz oziq-ovqat sanoati va logistika tizimi, 
savdo tizmi hamda iste’molchilarni qanoatlantiradigan intelektual dasturiy 
ta’minotni va tizimini yaratishga zarurat paydo qiladi. 

---

551 
Meva-sabzavotlar sifat nazorati va saralashda intelektual tizimlarga 
qo’yiladigan talablar. 
• 
universallik
• 
ko’p funktsionalliligi 
• 
aqilli bo’lishi 
• 
o’gatilish imkoniyatining borligi 
• 
shtrix kod yoki QR-kod berish tizimining mavjudligi 
• 
mahalliy ishlab chiqaruvchilarga moslanganligi va onlayn servis 
xizmati mavjudligi 
• 
tan narxining qimmat emasligi 
Muammolar va rivojlantirish zarur bo’lgan jihatlar: 
• 
axborot texnologiyalari, elektronika, fizika, qishloq xo’jaligi 
texnalogiyalari sohasida integratsiya yetarli darajada emasligi oqibatida mazkur 
sohada tugallangan tayyor texnologiyalarni yaratish qiyinligi; 
• 
mazkur yo’nalishda ilmiy tadqiqotlar va amaliy loyihalar bilan 
shug’ullanuvchi ilmiy xodimlar yo’qligi, hamda bunday bir necha sohalar 
kesishadigan tor yo’nalishda mutaxasisslar tayyorlashga shu vaqtgacha e’tibor 
berilmagani; 
• 
mazkur sohada ilmiy tadqiqotlar, izlanishlar va amaliy loyihalarning 
ahamiyatini baholash hamda targ’ib qilish hamda yo’lga qo’yish oqsamoqda. 
Kutiladigan natijalar va samaralar: 
• 
fermer xo’jaliklari va qishloq xo’jaligi klasterlarida meva-
sabzavotlarni sarlashning “aqilli” tizimlarining qo’llanilishi maxsulot sifati, 
eksrotbopligi, rentabelligini oshiradi; 
• 
mamlakatimizda 
yetishtirilgan 
meva-sabzavotlarning 
Respublikamizda va xorij davlatlarida sotilishida identifikattsiyasi yo’lga qo’yilishi 
mumkin bo’ladi; 
• 
mamlakatimizda yetishtirilgan meva-sabzavotlarning xorij davlatlarida 
sotilish ionchliligi va imedji oshadi. 
Yuqoridagilarni hisobga olgan holda Meva-sabzavotlar sifat nazorati va 
saralash intelektual tizimlarini yaratish uchun tizimli va jiddiy yondoshuv juda 
zarurligini ko’rsatadi. Bunday tizimlarning respublikamiz olimlari va muxandislari 
tomonidan yaratilishi esa katta miqdorda valyutani tejash va katta iqtisodiy samarani 
beradi.