♦шарқ нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси

м а с и н ! К ў н г л и м гг.онг чоеида ш а ф а қ л а р д а н н у р , ҳаёт  
о л га н т о за , соф ч е ч а кл а р н и т и л ай д и р . Ю р и ш и н г д а , т у- 
р и ш и н г д а , к у л и ш и н г д а , к ў з л а р и н г д а си ё ҳ х а ё л и м н и ой- 
д и н л а ш т и р а д и г а н бир н у р к у р г а н к а б и б ул а р д и м . А ф ­
с у с к и , у н у р бир са р о б д а н б о ш қ а н а р с а э м а с э к а н , эн ди 
а н г л а д и м . М а й б а зм и д а ...х о н и м л а р к а б и со қ и й бўли б 
и ш т и р о к э т и ш и н г ҳ а м к у п я х ш и н а р с а !.. Ч у н к и ш у 
м у ҳ и т д а к ў р д и г и м , б и л д и ги м « ц и ви л и за ц и я к,излари»дан 
ф а р қ и н г й ў қ .
О й бе к сени ў п д и , қ у ч д и , а л л а ц а н д а й а ъ зо л а р и н г н и  
у ш л а д и ,
— б у л а р н и н г бада л и га н и м а ист а й са н? !
71

---

З а р и ф а С а и д н о с и р о в а
М а ъ н о с и з севги з а н ж и р л а р и н и а ф со н а ви й қ а ҳ р а м о н - 
л а р с и н га р и узд и м .
Х а й р э н д и !!!
21 м а й , 1926.
Ойбек нечун менга бундай мактуб ёзди, дея шубҳалан- 
ма! Истасанг, жавоб ёз, мен ҳам сенга қолган-қутганлари- 
ни айтиб бераман...»
М ен бу мактубни ўқиб, ниҳоятда жаҳлим чикди. У 
юкорида айтиб ўтганимдек, ш ундоқ Г П У олдида, меҳмон- 
хонада яшарди. Ш у ондаёк бориб, мактубни ун и н г юзига 
отиб ташламоқчи бўлдим, аммо журъатим етмади. М актуб 
накадар гўзал ёзилган бўлса, шу кадар заҳарли эдики, 
ундаги ҳар бир сўз ў қ каби калбимга кадалган, пинҳона 
яраларни очиб юборган эди!
М актуб 21 майда ёзилган. Демак, Ойбек шу куни бўлган 
вокеани ўша заҳотиёк эшитган, тўғрироғи, кимдир унга 
ўша заҳотидаёк етказган эди. Ш у сўнгги хол мени, ай ни к­
са, хайратда колди рди.
«...Хонимлар каби...» Ойбек бу сўзларни кандай ёза 
олган? Бу кандай ҳакорат?!.. «Мен уни яхши биламан, у 
хам мени яхши англайди», деб ўйлар эдим. Агар у мени 
яхши билган, калбимни кўра олган бўлса, бундай мактуб­
ни сира ёзмаган бўларди! Еза олмасди!! Унга қўли борма- 
ган бўларди!!!
«Цивилизация қизлари»дан ҳеч ф аркинг йўк» эм«ш! 
М ен ўзимни улар каторида кўришдан кўра, дунёдан хеч 
хабари й ўк, яшаш факат ичиш, ейиш, кийинишдан иборат, 
деб ўйлайдиган, тўрт девор ичида камалиб яшаётган ки з ­
лар каторида бўлишни афзал кўрардим.
«Аллакандай аъзоларингни ушлади...» Буниси хаддан 
ташқари ортикча! У бир марта партада ёнма-ён ўтирар 
эканмиз, тиззамни ушлаган, мен ун и н г қўл ини силтаб таш ­
лаган эдим.
М ен ёниб, тутакиб кетдим. Алам бутун борлиғимни, 
сийнамни какш атиб юборди. Уйга келдим-у, жавоб ёзишга 
ўтирдим. Биринчи дафъа Ойбекка, биринчи дафъа бир йи- 
гитга мактуб ёзишга ж уръат этди м. Каламим тебранишдан 
бир он хам тўхтамади. Ю рагимда тошиб кетган ғазабим 
тўкилди. Узун, жуда узун хат ёздим.
72

---

О й б е ги м м е н и н г
У н и н г хатидаги «буларнинг бадалига нима истайсан?» 
сатрларини ўқи б бўлмаслик даражада ўчирдим. Л еки н на 
фойда? Улар юрагимга ў қ каби кадалган, хотирамда тошга 
ўйилгандай абадий колган. М ен бу мактубни кўлга олишим 
билан у кўлимга чўғдай тегади, уни очишга юрак безил- 
лайди. Ш ун га карамай, уни кайта-кайта ўкийман. «Кандай 
шафкатсизлик! Қанцай туҳмат!..» дейман ичимда.
М ен жавоб мактубини Ойбекка бераманми, йўкм и, —
буни сира ўйлаган эмасман. Кўнглимдаги ҳасрат ва ғазаб 
тўфонини коғозга ағдарганман, холос. Балки шу нарса бир 
оз ором бергандир.
М ана, ўша хат:
«О йбек а к а !