ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
ödəyiciləri  vergi  öhdəliklərinin  hər  bir  kəsin  yerinə  yetirmə -
sindən xəbərdar olmaq hüququna malikdirlər [23].
ABŞ-da  borclunun  aktivlərinin  axtarışı  üzrə  işdə  əmlakın
axtarışının həm rəsmi (məsələn, məhkəmə, kredit agentliklərinə
sorğu göndərməklə), həm də qeyri-rəsmi (məsələn, xəfiyyələr
vasitəsilə) yollarından istifadə edilir.
Vergi borclarının alınması məsələsi üzrə çoxsaylı mənbələri
təhlil  edərkən  belə  nəticəyə  gəlmək  olar  ki,  xarici  ölkələrdə
vergilərin ödənilməsi üzrə öhdəliklərin təmin edilməsi üsulları
kimi cərimələrdən, vergi ödəyicisinin əmlakını həbs etməkdən,
bankdakı  hesabları  üzrə  əməliyyatların  dayandırılmasından,
zəmanətdən və başqa üsullardan istifadə olunur.
Xarici ölkələrdə vergilərin alınmasına həsr edilmiş müasir
ədəbiyyatın analizi birmənalı nəticə çıxarmağa imkan verir ki,
dövlətin vergilərin və yığımların ödənilməsi üzrə öhdəliklərin
vaxtında və tam icrasına yönəldilmiş vəzifəsi o ölkədə effektiv
həllini  tapır  ki,  burada  vergi  öhdəliklərinin  təmin  edilməsi
üsulları ilə yanaşı, vergilərin ödənilməsini daha çox stimullaş -
dıran başqa mexanizmlər də geniş inkişaf edir.
Digər  tərəfdən,  xarici  ölkələrdə  vergi  ödəyicilərinə  qarşı
məsuliyyət tədbirlərinin tətbiqi qaydası kifayət qədər sərt olması
ilə fərqlənir. Həm də məsuliyyət tədbirləri dövlətə dəyən ziyanın
ölçüsündən  asılı  olmayıb,  pozuntunun  xarakteri  ilə  müəyyən
edilir. 
Məsuliyyət  tədbirlərinin  tətbiqi  prosedurları  sadələşmə
istiqamətində inkişaf edir. Bir sıra ölkələrdə vergi ödəməmələri
üçün müəssisə sahibləri və rəhbərlərinin şəxsi maddi məsuliyyəti
tətbiq edilir. Həmçinin, belə şəxsin müflis olmasının əsas əlaməti
olan vergi ödəməmələri banklar üçün borcluya kredit verilmə -
məsi üçün əsas götürülür. Xarici ölkələrdə vergi daxilolmalarının
səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün ümumi tədbirlər kimi vergilərin
müəssisələr və vətəndaşlar tərəfindən vaxtında və tam ödənilmə -
sinin stimullaşdırılması, vergidən yayınmanın iqtisadi cəhətdən
əlverişsiz  şəraitinin  yaradılması  nəzərdə  tutulur:  bu  zaman
maliyyə  intizamının  pozulması  xərcləri  həmin  hərəkətlərdən
gələn mümkün mənfəəti üstələyir. 
Beləliklə,  vergi  orqanlarının  vergilərin  yığılması  işinin

---

302