Обсуждены и интерпретированы основные вопросы компьютерной лингвистики



Download 53,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet153/163
Sana26.07.2021
Hajmi53,48 Mb.
#128715
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   163
Bog'liq
Kompyuter lingvistikasi. A.Rahimov

Modellashtirish 
-  barcha  fanlar  uchun  xos  bo'lgan  umumilmiy  metod  hisobla­
nadi  va  u quyidagi  tamoyillarga  amal  qiladi:
-  deduktivlik -  mantiqiy xulosa chiqarishga asoslangan, xususiylikdan umumiy- 
likka  tamoyilida  bo'ladi;
-   tafakkur  eksperimentidan  foydalanish;
-   evristik  funksiyaga  ega  bo'lishi.  Y a’ni  u  yangi  g'oyalar  bera  olishi  va  uni 
amaliyotda  sinab  ko'rish  imkoniyati  bo'lishi  zarur;
-   eksplanatorlik  xususiyatiga,  ya’ni  tushuntirish  kuchiga  ega  bo'lishi  kerak. 
Shundagina  model  eski  nazariya  tushuntirib  bera  olmagan  muammoni  hal  qiladi, 
obyektning  ilgari  kuzatilmagan,  ammo  kelajakda  amalga  oshishi  mumkin  bo'lgan 
tomonini  kashf etadi;
-  modelni  ideallashtirilgan  obyekt  sifatida  talqin  qilish.
Modellashtirish jarayoni  uchta  unsurni  o'z  ichiga  oladi:
-   subyekt  (tadqiqotchi);
-   tadqiqot  obyekti;
-   o'rganuvchi  subyekt  va  o'rganiluvchi  obyekt  munosabatini  aks  ettiruvchi 
model.
Modellashtirish  tilshunoslikka  strukturalizm  yo'nalishi  ta ’sirida  faol  tatbiq 
qilina  boshlandi.  Gap  strukturasini  modellashtirish  g'oyasi  XX  asrning  50-yillari- 
da  amerikalik  tilshunos  Charlz  Friz  tomonidan  olg'a  surildi  (1952-yilda  «The 
Structure  of English»  nomli  tadqiqotini  yaratdi).  Ch.Friz  o'z  konsepsiyasini  dist­
ributiv  model  deb  nomlagan.  Unga  ko'ra,  gap  muayyan  so'z  turkumlariga  oid 
bo'lgan  so'zlar  zanjiri  hisoblanadi  va  tahlilda  morfologiya  bazasiga  tayaniladi. 
Masalan, 
«The young m a n  painted the door yesterday»
  jumlasi  distributiv  model 
asosida quyidagicha tahlil etiladi:  D 3 Iя 
2-d 
D Ib 4.  Bu yerda D -  otning aniqlovchisi 
(inglizcha determiner), 3 -  sifat, 1 -  birlikdagi ot, 
2-d 
-  o'tgan zamon shaklidagi fe’l, 
4  -   ravishni  anglatadi.  Demak,  bu  modelda  turli  so'z  turkumlariga  mansub  so'z 
shakllarining  nutq  zanjiridagi  distributsiyasi  (tarqalishi,  qurshovi)  gap  struktura­
sini  modellashtirishning  asosiy  mezoni  sanaladi.

Download 53,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish