Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
T/N 
 
1. Yalpi talab va taklifga ta’sir qiluvchi, iqtisodiyotning muvozanat 
holatiga  qattiq  zarba  berib,  uni  o‘zgartiruvchi  yoki  izdan  chiqaruvchi 
hodisalar iqtisodiy shoklar deb ataladi.  
2.  Jahon  bozorida  paxta  tolasiga  talabning  ortishi  O‘zbekistondan 
paxta  tolasi  eksportini  o‘sishiga  olib  kelishini  Respublika  iqtisodiyo-
tidagi  ijobiy  shok  sifatida  ko‘rish  mumkin.  Natijada  talab  egri  chizig‘i 
o‘ngga siljiydi.  
3.  Yangi  standartlarning  qabul  qilinishi  yengil  va  yuk  avtomo-
billarini ishlab chiqarish uchun o‘rtacha xarajatlarning 5% ortishiga olib 
keldi. Atrof-muhitni muhofaza qilish maqsadida ko‘rilgan bu chora ular-
ning qiymatini oshiradi, iste’molchilar uchun ham ishlab chiqaruvchilar 
uchun  ham  xarajatlarni  ko‘paytiradi.  Real  yalpi  ichki  mahsulot 
kamayadi, taklif egri chizig‘i chapga siljiydi.  
4.  Qulay  ob-havo  sharoiti  bug‘doy  hosildorigining  keskin  ortishiga 
olib  keldi.  Yaqin  40  yil  ichida  bunday  bo‘lgani  yo‘q  edi.  Bug‘doyga 
talabning  noegiluvchanligini  hisobga  olsak,  oziq-ovqat  sanoatining 
ko‘pgina  tarmoqlarida  narx  yuqori  bo‘ladi.  Taklif  egri  chizig‘i  chapga 
siljiydi.  
5.  Bir  nechta  yapon  firmalari  O‘zbekistonda  korxonalar  ochishdi. 
Talab va taklif egri chizig‘i o‘ngga siljiydi.  
6.  Hukumat  xarajatlarining  o‘sishi  yalpi  talab  AD  ni  kamayishiga 
olib keladi.  
7. Davlat ta’lim, sog‘liqni saqlash, kam ta’minlangan oilalar uchun 
uy-joy  qurish  dasturini  qabul  qilib,  amalga  oshirishni  boshladi.  U  yalpi 
talabning o‘sishiga olib keladi.  
8.  Кeynschilarning  fikriga  ko‘ra  narx  va  ish  haqi  faqat  o‘sish 
nuqtayi nazaridan egiluvchan, pasayish tomonga esa noegiluvchanligi va 
korporatsiyalarning  monopol  mavqei  va  kasaba  uyushmalarining  ish 
haqini  pasaytirmaslik,  uni  oshirish  uchun  qilingan  harakatlari  bilan 
izohlanadi.  Shuning  uchun  ular  faqat  bir  tomonga,  barqaror  o‘sish 
tamoyiliga ega, xuddi «xrapovik»ka o‘xshab, deb ko‘rsatishadi.  

---

 
50 
9. Agar, iqtisodiyot oraliq kesma holatida bo‘lsa, yalpi talabning or-
tishi,  narxning  o‘sishiga  hamda  ishlab  chiqarish  hajmining  o‘zgarmas-
ligiga olib keladi.  
10.  Mamlakat  iqtisodiyoti  klassik,  tik  kesma  holatida  bo‘lsa, 
talabning  ortishi  faqat  resurslarning  qayta  taqsimlanishiga  olib  keladi, 
real YaIM hajmi o‘zgarmaydi.  
11.  Yalpi  talabni  rag‘batlantirishga  yo‘naltirilgan  siyosat  doimo 
inflatsiyaga olib keladi.