Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Pul tizimining tarkibiy qismlari 
 

 M
0 
= naqd pullar; 

 M
1 
=  M
0 
+  hisob  varaqalaridagi  pul  qoldiqlari  +  mahalliy 
budjet  mablag‘lari  +  budjet,  jamoat  va  boshqa  tashkilot 
mablag‘lari; 

 M
2
 = M
1
 + banklardagi muddatli omonatlar; 

 M
3
 = M
2
 + chiqarilgan sertifikatlar + aniq maqsadli zayom 
obligatsiyalari  +  davlat  zayom  obligatsiyalari  +  xazina 
majburiyatlari.  
M
n,
  ya’ni  barcha  pul  agregatlari  summasi  mamlakatdagi 
umumiy pul taklifini tashkil qiladi. 
O‘zbekistonda umumiy pul miqdorini hisoblash uchun 
qo‘llaniladigan pul agregatlari 
 

---

 
177 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     YaIM 
       Pul 
   
 
  
 
                                + 
                                     = 
   
 
 p
2 
   
 
 
 
 
   
 
p
1                                                                                 
r
1
 
 
 
   m
1 
m
2
 
a) Bitim uchun              b) investitsiyalar uchun                 d) pulga bo‘lgan 
    pulga talab                        pulga talab                             umumiy talab 
 
8.1-chizma 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
I 
Monetaristik 
nazariya 

  Unga  ko‘ra,  pulga  talab  faqat  tran-
saksion  maqsad  (bitimlar  uchun),  ya’ni 
ayriboshlash,  oldi-sotdi  jarayonida  bitim 
tuzish uchungina zarur. 

  Muomalaga ana shu maqsad uchun za-
rur  bo‘lgan  minimal  miqdordagina  pul 
kerak.  Boshqa  har  xil  maqsadlarda  pul 
saqlash noto‘g‘ri 
 
 
Кeynscha nazariya 

  Bitim uchun, ya’ni ayriboshlash vosi-
tasi sifatidagi pulga talab. 

  Ehtiyotkorlik  maqsadi,  har  ehtimolga 
qarshi naqd pul saqlash zaruriyati. 

 
Chayqovchilik maqsadi, ya’ni turli 
qimmatli qog‘ozlarni arzon bo‘lishini 
kutib pulni saqlash. 
 
 Bitim  uchun  –  ya’ni  ayriboshlash  vositasi 
sifatidagi  pulga  talab  miqdoran  nominal  YaMMga 
to‘g‘ri mutanosiblikda o‘zgaradi. 
 Investitsion  pulga  talab  miqdoran  foizning  real 
stavkasiga teskari mutanosiblikda o‘zgaradi. 
 
 
 
 
 
Pulga talab – bu ayriboshlash bitimlari va investitsion maqsad-
lar uchun pulga bo‘lgan talab summasidir.