Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Muomala uchun zarur pul miqdorini (PM) aniqlash usullari 
«A. Fisherning ayriboshlash tenglamasiga» 
asoslanadi: 
QP = MV;   
V
QP
M

; 
Q–ayriboshlanadigan tovarlar miqdori; 
P–tovarlar narxi; 
M–muomala uchun zarur bo‘lgan pul miqdori; 
V–pulning aylanish tezligi; 
 
Hozirgi 
zamon 
(G‘arb) 
usuli 
 

  Muayyan davrda (bir yilda) sotilishi kutilayotgan 
tovarlar miqdori; 

  Tovarlar va xizmatlar narxlari; 

  Pul birligining aylanish tezligi; 

 
Кredit munosabatlarining rivojlanganlik darajasi. 
   
 
Muomala uchun zarur bo‘lgan pul miqdorini  
belgilovchi omillar 

---

 
175 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Кlassik nazariya 
 
Muomala uchun zarur pul miqdori so-
tishga chiqariladigan tovarlarning qiy-
mat  miqdori va ularning oltin asosiga 
teng kelishi g‘oyasini ilgari suradi 
. 
 
Miqdoriylik 
nazariyasi 
Bu nazariyaga ko‘ra muomaladagi pul 
miqdorining o‘zgarishi tovarlar 
narxining o‘zgarishiga olib keladi va 
bu o‘z navbatida pulning xarid 
quvvatini o‘zgartiradi 
. 
 
I.Fisher 
yondashuvi 
 
Bunda Fisher tenglamasi (M

V =  
=  P

Q)  narxlar  pul  massasiga  to‘g‘ri 
mutanosiblikda,  pulning  qadr-qiymati 
esa  uning  miqdoriga  teskari  mutano-
siblikda bog‘liq bo‘lishini ko‘rsatadi. 
 
Pul muomalasi to‘g‘risidagi nazariyalar 
 
 
Кembrij maktabi 
(A.Marshall, 
A.Pigu, 
D.Robinson) 
yondashuvi) 
Pulga talab va uning taklifi o‘rtasidagi 
muvozanatlik shartlarini xarakterlaydi, 
ya’ni M = k

P

Y, bu yerda: 

  M – pul massasi; 

   K – Marshall koeffitsiyenti; 
(nominal daromadlarning naqd pul 
shaklida saqlanayotgan qismi) 

  P – narxlarning umumiy darajasi 

  Y–jamiyatning real daromadi 

  P

Y–nominal daromad. 
 
Pul tizimi – bu mamlakatda mavjud pul birligi muomalasini tashkil 
qilish tartibi, usullari va unga xizmat qiluvchi kredit muassasalaridir. 

---

 
176