Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Mavzuni chuqur o‘rganish uchun topshiriqlar 
 
Asosiy tayanch tushunchalar 
 
1. Ishchi kuchi 
2. Mehnat resurslari 
3. Iqtisodiy faol aholi 
4. Ish kuchi migratsiyasi 
5. Nufuz qonuni 
6. Ishsizlik  
 
7. Ishsiz 
8. Friksion ishsizlik 
9. Tarkibiy ishsizlik 
10. Siklli ishsizlik 
11. Ouken qonuni 
12. Mehnat birjasi 
Quyidagi javoblardan to‘g‘risini tanlang: 
 
a)  Ish  kuchi  taklifi  unga  bo‘lgan  talabdan  ortib  ketishi  tufayli 
iqtisodiy faol aholining ma’lum bir qismini ish topa olmasligi; 
b)  ishsizlik  darajasi  bilan  YaMM  hajmi  o‘rtasidagi  bog‘lanishni 
ko‘rsatuvchi qonun. Ishsizlikni haqiqiy darajasi tabiiy darajasidan 1%ga 
ortishi  YaMMni  2,5%  kam  yaratilishiga  olib  kelishi,  ya’ni  haqiqiy 
YaMM  potensial  YaMMga  nisbatan  2,5%ga  kam  bo‘lishini  ko‘rsatadi. 
Bu  bog‘lanish  uning  tadqiqotchisi  nomi  bilan  Ouken  qonuni  deb 
yuritiladi. 2,5 raqami esa Ouken koeffitsiyenti deb ataladi; 
v) iqtisodiyotning siklli o‘sishi bilan bog‘liq ishsizlik;  

---

 
159 
g)  ish  kuchi  tarkibi,  malakasi,  mahoratining  sekin  o‘zgarishi  ish 
kuchiga  talab  tarkibi  bilan  mos  kelmasligi  tufayli  kelib  chiqadigan 
ishsizlik; 
d)  mehnatga  layoqatli  bo‘lib,  ish  topa  olmay  mehnat  birjalarida 
ro‘yxatda turgan kishilar; 
e)  mehnatga  layoqatli  yoshdagi  kishilar  va  ishlayotgan  o‘smir  va 
pensionerlarni tashkil etadi; 
yo) ishsizlikning doimo mavjud turi bo‘lib, ish qidirish va ish kutish 
bilan bog‘liq ishsizlik; 
j) insonning jismoniy va aqliy qobiliyati bo‘lib, uni insondan ajratib 
bo‘lmaydi. Shu qobiliyatning ishlatilishi mehnat jarayoni deb ataladi; 
z) milliy xo‘jalikda band bo‘lgan barcha kishilar va ish qidirayotgan 
mehnatga layoqatli aholidan iborat; 
i)  aholining  tabiiy  o‘sishi  bilan  ehtiyojlarni  qondirish  darajasi 
o‘rtasidagi  bog‘lanishni  ifodalaydi.  Ruhoniy  Tomas  Maltus  aholining 
o‘sishi  geometrik  progressiya,  yashash  uchun  zarur  ne’matlarning 
o‘sishi  arifmetik  progressiya  asosida  yuz  berishi  tufayli  aholining 
qashshoq yashashi sababini izohlagan; 
y)  turli  sabablarga  ko‘ra  ishchi  kuchining  bir  yerdan  boshqa  joyga 
ko‘chishi; 
k)  ishchi,  (xizmatchi)  va  korxona,  (firma-tashkilot)lar  o‘rtasida  ish 
kuchini  yollash  bo‘yicha  kelishuvni  amalga  oshirishda  muntazam 
vositachi vazifasini o‘taydigan, mehnat bozorini tartibga solishda asosiy 
rol o‘ynaydigan maxsus muassasa.