Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети


Меҳнатга ҳақ тўлашнинг ишбай-камайиб борувчи тизими



Download 2,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/272
Sana23.02.2022
Hajmi2,91 Mb.
#126638
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   272
Bog'liq
mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi

Меҳнатга ҳақ тўлашнинг ишбай-камайиб борувчи тизими шу 
билан ажралиб турадики, меъёрларни ошириб бажаришнинг айрим муайян 
даражасидан бошлаб ишбай ҳақ нархининг камайиши содир бўлади. 
Мазкур тизим ўзига хос тарзда ишбай-ортиб борувчи тизимнинг қарама-
қарши томони ҳисобланади. Унинг моҳияти шундан иборатки, 
меъёрларнинг ошириб бажарилиши қанчалик юқори бўлса, меъёрдан 
ташқари ишлаб чиқарилган ҳар бир маҳсулот бирлигининг нархи 
шунчалик камроқ бўлади. Ишбай-камайиб борувчи ҳақ тўлаш тизими 
меъёрларни бажаришнинг бошланғич дажарасини белгилашни назарда 
тутади, ана шу даражадан бошлаб нархнинг пасайиши бошланади. Шу 
билан бирга бошланғич базани белгилашга қўйиладиган талаблар ҳам 
ишбай-ортиб борувчи тизимдаги кабидир.
Ҳақ тўлашнинг ишбай-камайиб борувчи тизими бўйича иш ҳақининг 
умумий миқдори қуйидаги формула бўйича ҳисоблаб чиқилади: 
)
...
(
2
2
1
1
l
l
кам
K
n
K
n
К
n
R
И




Бу ерда: И 
кам 
– меҳнатга ҳақ тўлашнинг ишбай-камайиб борувчи 
тизими бўйича ишбай иш ҳақи (сўм, тийин); R – белгиланган бошланғич 
база доирасида маҳсулотнинг ҳар бир бирлиги учун нарх (сўм, тийин); К – 
камайиб бориш шкаласининг ҳар бир поғонаси бўйича нархнинг камайиш 
коэффициенти 
(марта); 
1,2,…L 
– 
шкаладаги 
камайиб 
бориш 
коэффициетлари сони; n – ходимлар томонидан ишлаб чиқарилган 
маҳсулот миқдори. 
Таянч иборалар 
Иш ҳақи; ёлланма ходим; даромадлар; иш берувчи; иш ҳақининг
моҳияти; меҳнат бозори; меҳнат бирлигининг бозор баҳоси; иш ҳақининг 
турлари: реал; номинал; ўртача иш ҳақи; иш ҳақининг элементлари; иш 
ҳақининг функциялари: такрор; рағбатлантириш; ўлчов-тақсимлаш; 


127 
жойлаштириш; аҳолининг тўлов қобилиятини шакллантириш; иш ҳақини 
ташкил этиш тамойиллари; ишлаб чиқариш; меҳнат самарадорлиги; 
меҳнат унумдорлиги; ўртача иш ҳақи; давлат томонидан тартибга солиш; 
меҳнатга ҳақ тўлаш шакллари; тариф тизимининг моҳияти; элементлари; 
меҳнатни нормалаш; тариф сеткаси; тариф ставкаси; тариф малака 
маълумотномалари; тариф коэффицентлари; ягона тариф ставкаси; иш 
ҳақи турларини тавсифлаш; ишбай иш ҳақи; вақтбай иш ҳақи; асосий;
қўшимча иш ҳақлари; меҳнатга ҳақ тўлашнинг оддий тизими; жамоа 
(бригада) ишбай тизими; рағбатлантирувчи тизим; ойлик тариф ставкаси;
аккорд усули; бевосита ишбай тизими; ишбай ортиб борувчи тизим; 
ишбай-камайиб бориш тизими. 

Download 2,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   272




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish