Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

12. 
Хендерсон Р.И. «Компенсационнўй менеджмент: стратегия 
тактика формирования заработной платў и других вўплат» -М:. 
2004. 
 
Интернет сайтлари: 
1. www.ook.vsem.ruЭкономика и социология труда. 
2. www.snicke.nm.ruЭкономика и социология труда 
3. www.soc.pu.ru Экономика и социология труда 
4. www.bolero.ru Экономика и социология труда 

---

130 
5. 
www.meo.ru Экономика и социология труда 

---

131 
9-МАВЗУ. МЕҲНАТ УНУМДОРЛИГИ: ОМИЛЛАР
ВА ЗАҲИРАЛАР 4 соат 
(ЯНГИ ПЕДОГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШ)
 
1-маъруза 2 соат 
1. «Меҳнат унумдорлиги» ва «меҳнат самарадорлиги» ҳақида 
тушунча
2. Меҳнат унумдорлигини оширишнинг ижтимоий-иқтисодий 
моҳияти
3. Меҳнат унумдорлигини аниқлаш усуллари ва унинг 
авзалликлари
 
Ушбу “Меҳнат унумдорлиги: омиллар ва заҳиралар” мавзусини 
ўтишда янги педогогик технологияни қўллаш. 
1. Биз бу дарсда “ақлий хужум”, яъни “брейнсторминг” усулидан 
фойдаланамиз. Бунинг учун доскани учта қисмга бўлиб қўйилади: 
Мехнат унумдорлиги 
деганда 
нимани 
тушунасиз 
Мехнат унумдорлиги ва 
мехнат самарадорлигига 
таъсир этувчи омиллар 
Мехнат умундорлиги 
кандай аникланади 
Шу тарзда гуруҳ аъзоларини ҳам уч гурухга бўламиз. Биринчи 
гурухга биринчи устунни тўлдиришни, учинчи гуруҳга учинчи устунни 
тўлдириш 
вазифаси 
берилади. 
Чунки 
бакалаврлар 
иқтисодий 
тушунчаларни 
ўзлаштиришлари 
билан 
мехнат 
унумдорлиги
тушунчаларни билишлари кузатилган. Навбатда ўрганишга таклиф 
этилаётган фан айни учта гурух оралиғида бўлганлиги боис, мехнат 
унумдорлиги ва мехнат самарадорлигига таъсир этувчи омиллар, мехнат 
унумдорлиги кандай аниклаш усуллари кўрсатиб ўтилган. Шунинг учун 
таҳлил асосида иккинчи гуруҳга иккинчи устунни тўлдириш вазифаси 
берилади. 
2. Дарснинг биринчи қисмида ўз-ўзидан Мехнат унумдорлигини 
оширишнинг кандай ички ва ташки захиралари (резервлари)ни биласиз, 
Мехнат унумдорлигини улчаш усуллари ҳақидаги фикрлар юзага чиқади. 
Аввалги гуруҳларни сақлаган ҳолда, бакалаврларга “мехнат иқтисодиёти 
ва социологияси” фанида муҳим ҳисобланган бу икки тушунчанинг 
моҳиятини тушуниб олишга оид дарс ва вазифа таклиф этилади: 
Мехнат унумдорлигини 
оширишнинг кандай ички ва ташки
Мехнат унумдорлигини улчаш 
усуллари

---

132 
захиралари (резервлари)ни биласиз 
3. Вазифада таълим олувчилар ўзлари мехнат унумдорлигини 
аниклашда кайси усул кенг кулланилишини ва мехнат унумдорлиги ва иш 
хаки уртасидаги богликлик ўз фикрлари орқали баён этадилар. Шунинг 
учун ўқитувчи томонидан бу икки тушунчани қандай қилиб талабалар 
ўрганиши мумкинлигини сўрайди ва ўз-ўзидан дарс мавзусида режага 
киритилган методларга ўтилади.
Мехнат унумдорлигини аниклашда 
кайси усул кенг кулланилади 
Мехнат унумдорлиги ва иш хаки 
уртасидаги богликлик 
4. Мехнат унумдорлигига оид назарияларни ўрганиш - иқтисодий 
муносабатларни ташкил этишда муҳим бўлганлиги боис дарсда учта 
назариянинг таҳлили олиб борилади: 
А. Маршалл 
Ф. Хайек 
Жон Кейнс 
Ҳар бир назарияни таҳлил этиб, ундаги ҳам социологик, ҳам 
иқтисодий механизм аниқланади. Бу эса иқтисодий муносабатларни 
ташкил этишда социологик омилнинг таъсири муқаррарлигини англаш 
билан бирга, республикамиз миқёсида олиб борилаётган иқтисодий 
ислоҳотларда “инсон омили” бежиз қўйилмаётганлигини тўлиқ англаб 
олишга олиб келади. 
Шунинг учун дарс якунида қуйидаги жадвални тўлдиришни таклиф 
этилади: 
Нимани билар эдик? 
Нимани билишни 
хохлаймиз? 
Нимани билиб олдик? 
Бу жадвални тўлдириб келиш уйга мустақил вазифа сифатида берилади.