Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

«Меҳнат иқтисодиёти ва социологияси» фанининг мақсади –
ижтимоий жараёнларни ўрганиш, таҳлил қилиш, тартибга солиш, 
бошқариш, режалаштириш ва истиқболлаштириш асосида ижтимоий-
меҳнат 
муносабатларини 
такомиллаштириш 
бўйича 
хулоса 
ва 
тавсияномалар ишлаб чиқишга ўргатишдан иборат.
 
«Меҳнат иқтисодиёти ва социологияси»нинг асосий вазифалари 
қуйидагилар: 

меҳнатнинг жамият тараққиётидаги ўрнини ўрганиш; 

иш ҳақини, унинг тизимини, ташкил этиш элементлари ва 
тамойилларини тадқиқ этиш; 

аҳоли ва меҳнат ресурсларини такрор ишлаб чиқариш, уларнинг иш 
билан бандлигини ва ишсизлигини меҳнат бозори фаолияти билан 
боғлиқ ҳолда таҳлил этиш; 

аҳолининг турмуш тарзи ва даромадлари меҳнат ҳақининг турли 
шакллари билан алоқадорлигини белгилаш; 

меҳнат унумдорлигини ошириш омиллари ва заҳираларини аниқлаб, 
уларнинг ҳолатини таҳлил этиш ва режалаштириш; 

корхона ходимларининг шаклланиши ва ривожланишини таҳлил 
қилиш ва режалаштириш; 

меҳнат фаолиятини рағбатлантириш, меҳнат хулқини яхшилаш ва 
унга мослашиш даражасини ошириш; 

меҳнат низоларининг сабабларини ўрганиш, уларнинг олдини олиш ва 
ҳал қилиш бўйича чора-тадбирлар тизимини ишлаб чиқиш; 

жамиятда ва меҳнат ташкилотларида ходимларни ҳимоя қиладиган 
ижтимоий қадриятлар тизимини яратиш; 

меҳнат соҳасида аниқ социологик тадқиқотларни ўтказиш; 

ижтимоий 
меҳнат 
муносабатларини 
тартибга 
солишни 
такомиллаштириш. 
Ахборотлар тўплаш ва таҳлил қилиш учун «Меҳнат иқтисодиёти ва 
социологияси»да қуйидаги усуллар кенг қўлланади: 

тенглаштириш ва тақосслаш; 

гуруҳлаш ва кузатиш; 

статистик таҳлил; 

фактлар тўплаш; 

иқтисодий-математик; 

эксперт баҳолаш; 

социологик тадқиқот; 

хулоса чиқариш. 

---

10 
Шуни таъкидлаш зарурки, «Меҳнат иқтисодиёти ва социологияси» 
доирасида 
ўтказиладиган 
тадқиқотлар 
ижтимоий-иқтисодий 
ривожлантиришнинг илмий асосланган дастурларини ишлаб чиқиш, 
ходимларнинг меҳнат фаолиятига доимий ҳамроҳлик қилувчи ижтимоий 
муаммолар ва зиддиятларни ҳал этиш учун зарур бўлган ва етарли 
даражада ишончли ахборотларни беради. Шундай қилиб, «Меҳнат 
иқтисодиёти ва социологияси» бир томондан, реал мавжуд бўлган воқелик 
ҳақидаги билимларни кенгайтиришга, иккинчи томондан, меҳнат соҳасида 
кечадиган янги алоқалар ва жараёнларни қарор топтиришга кўмаклашади.