Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

1-илова. (4.1.) 
Асосий муаммо /кичик муаммоларни, хулосаларни ишлаб чиқиш, 
шакллантириш ва қарор қабул қилиш 
Асосий муаммо: Давлатнинг нарх механизмига аралашувидан кутилаётган 
мақсад 
Биринчи кичик муаммо: Истеъмолчилар ва ишлаб чиқарувчиларни химоя қилиш 
сабаблари 
Кичик 
муаммонинг 
ечимини 
топишга 
ёрдам 
берувчи 
муаммоли 
саволлар: 
Мувозанат нарх ва мувозанат ишлаб 
чиқариш 
хажми 
деганда 
нимани 
тушунасиз? 
Талаб 
чизиғи 
ўзгарганда 
мувозанатликка таъсир кўрсатадими? 
Бозор таклифи ошганда мувозанат 
нарх қандай ўзгаради? 
Агар талаб ва таклиф чизиқлари бир 
пайтнинг ўзида силжиганда мувозанатлик 
нуқта ҳам ўзгарадими? 
Бозорнинг динамик моделида бозор 
нархининг ўзгариши неча хил вариантга 
олиб келади? 
  
Ечими: 
Талаб ва таклиф чизиқларининг ўзаро 
бир нуқтада кесишишларига мувозанат 
нуқта дейилади ва унинг кординаталари 
бўлиб, мувозанат нарх ва мувозанат хажм 
ҳисобланади. 
Албатта талаб чизиғи силжиганда 
мувозанат нуқта ҳам ўзгаради. 
Таклиф ошганда (бошқа шароитлар 
ўзгармас бўлганда) маҳсулотнинг мувозанат 
баҳоси пасаяди. 
Бундай ҳолларда мувозанат баҳо 
мувозанат миқдор хар хил ўзгаради. 
Уч хил вариантга олиб келади. 

---

245 
Қисқача хулоса. Мувозанатликка эришиш учун бозорга хеч қандай ташқи кучлар 
таъсир кўрсатмаслиги лозим. Талаб ва таклиф қонуни асосида бозор мувозанати 
таъминланади. Мувозанатликка таъсир кўрсатувчи омилларга истеъмолчилар даромади, 
ўрин босар товарлар нархи, тўлдирувчи товарлар нархи истеъмолчилар сонини, мода ва 
дидлар, ишлаб чиқариш ресурслари нархи, технологик процессларнинг ўзгариши ва 
бошқалар киради. Бозор нархининг ўзгариши уч хил вариантга олиб келади: вақт ўтиши 
билан бозор нархининг мувозанат нархдан четланиши камайиб боради; бозор нархи 
мувозанат нархдан узоқлашиб боради; бозор нархи мувозанат нарх атрофида тебраниб 
туради ва бозор мувозанатига хеч вақт эришилмайди.