Buxoro oziq ovqat va yengil sanoat texnologiya instituti

predmetli va aralash. 

Texnologik  tuzilmali  korxonalarda  sexlar  va  ishlab  chiqarish  uchastkalari  texnologik 

jihatdan  bir  xillik  tamoyili  asosida  tashkil  qilinadi  (masalan,  to`qimachilik  kombinatlarida 

yigiruv va to`quv sexlari). 

Predmetli tuzilmaga asoslangan korxonalarda har bir sex ma`lum bir mahsulot yoki uning 

bir qismini ishlab chiqaradi (masalan, avtomobil’ zavodida motor sexi, shassi sexi va hokazo). 

Aralash  (predmetli-texnologik)  tuzilma  tayyorlov  sexlarini  texnologik  tamoyilda 

(temirchilik,  cho`yan  quyish,  po`lat  quyish  va  hokazo),  ishlov  berish  va  mahsulot  chiqarish 

sexlarini esa predmetli tamoyil asosida tashkil etishni ko`zda tutadi. 

Sanoat korxonasining tuzilmasi quyidagi omillar ta`siri ostida shakllanadi: 

* 

texnika va texnologiyaning xususiyatlari; 

* 

ishlab chiqarish hajmi; 

* 

ishlab  chiqarishni  tashkil  qilish  shakllari  (ixtisoslashtirish,  kooperatsiya, 

kombinatsiya, koordinatsiya); 

* 

ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  va  ko`rsatilayotgan  xizmatlarning  murakkabligi 

va nomenklaturasi; 

* 

ishlab  chiqarishni  avtomatlashtirish,  mexanizatsiyalashtirish  va  robotlashtirish 

darajasi; 

* 

mulk shakli; 

* 

raqobat olib borish usullari hamda shakllari va hokazo. 

Amaliyotda  ishlab  chiqarish  tuzilmasini  mukammallashtirishning  asosiy  yo`nalishlari 

---

 

18 

ishlab  chiqilgan.  Ular  qatoriga  korxona  va  sexlarni  yiriklashtirish;  alohida  korxonalar 

integratsiyasi;  korxona  ichidagi  barcha  bo`linmalar  orasida  mutanosiblikni  ta`minlash;  sexsiz 

tuzilma kabilarni kiritish mumkin. 

Korxonaning  raqobatbardoshligini  oshirish,  ya`ni  boshqaruv  sifatini  ko`tarish  va  ishlab 

chiqarish  faoliyatidagi  yakuniy  natijalarning  yuqoriligiga  erishish  korxona  tuzilmasini 

mukammallashtirish samaradorligini baholovchi mezon bo`lib xizmat qiladi.