1-mavzu bozor iqtisodiyotida innovatsiya reja: Innovatsiyaning mazmuni va mohiyati Innovatsiyaning maqsadlari

6. Korxonalarning  innovatsion siyosati 
Yangi 
turdagi 
tashkilotlarda 
integratsiyalashish 
va 
har 
tomonlama 
rivojlanishning  o‗zaro  bir  birlarini  to‗ldiruvchi  jarayonlaridan  keng  foydalaniladi. 
Vertikal  integratsiyalashish  yoki  o‗tgan  bosqichlar  bilan  uyg‗unlashish  ham  yagona 
tashkilot  doirasida  ichki  tashkiliy  bozor  orqali  va  ham  doimiy  shartnomalar  asosida 
tashkil  qilinishi  mumkin.  Integratsiyalashish  kompaniyaning  ilmiy  –  tadqiqot  va 
ishlab chiqarish faoliyatini faollashtirish sifatida yo‗naltirilgandir. Aralash korporotiv 
–  bozor  asosida  doimiy  va  vaqtincha  turdagi,  bir  tomondan  innovatsion  davraning 
barcha  bo‗g‗inlarini  integratsiyalashishga,  boshqa  tomondan  esa  alohida  firmalar, 
innovatsion biznes korxonalari va boshqa tashkilotlar faoliyatini ham bir birlari bilan 
va  bozor  iqtisodiyotining  boshqa  institutlari  bilan  muvofiqlashtirish  va  jipslashtirish 
mexanizmlarini yaratishga asoslangan yangi tashkiliy qurilmalar shakllanadi. 
Bunday  firmalararo  integratsiyalashishning  o‗ziga  xosligi  tashqi  muhitga 
ko‗proq  moslashish  va  sheriklar  faoliyatiga  zaruriy  ravishda  birikish  va  vaziyatli 
o‗xshashdan  iboratdir.  U  sinergik  (o‗zaro  hamkorlikdagi)  samara  bilan  ta‘riflanadi, 
bu samara iqtisodiy tashkilotning oraliq shakllari turidagi tashkiliy qurilmalarida eng 
yuqori  ahamiyatga  erishadi,  bu  shakllardan  bir  qismi  institutsional  tarkibiy 
elementlarni  o‗z  ichiga  oladi.  Integratsion  –  tarkibiy  o‗zaro  hamkorliklarning  eng 
ilgallab  ketgan  shakllari  ham  moliya  –sanoat  guruhlarida  va  ham  innovatsion 
tadbirkorlikning    yangi  sohalarida  vujudga  keladilar.  Integratsion  –  tarkibiy 
jarayonlarni  birikishining  mexanizmi  venchurli  (tavakkalchilik  bilan  kiritilgan 
sarmoyali) talbirkorlikda to‗liqroq gavdalanadi. 
Илмий  фаолият  давлат  сиѐсатининг  энг  фаол  соҳаси  бўлиб  келган  ва 
бундан  кейин  ҳам  шундай  бўлиб  қолади.  Гап  шундаки  илмий  ғоя  бевосита 
хўжалик  фаолиятида  қўлланилиши  мумкин  эмас.  Шунинг  учун  ташкилотлар 
тадқиқотларни молиялаштиришга секинлик билан ѐндашади, унга катта эҳтиѐж 
сезса  хам.  Ҳозирги  шароитда,  давлат  бизнесни  таъминлаш  функциясини, 
аниқроғи илмий билимлар ва ғоялар билан таъминлашни ўз зиммасига олмоқда. 

---

15 
 
Айнан шунинг учун илғор мамлакатлар расмий ҳужжатларида, илмий-техника 
тараққиѐти  ягона  занжир;  илмий  ғоя  –  ишлаб  чиқариш,  инновация  бизнесини 
кенг кўламда қўллаш ѐки фойдаланиш сифатида қаралади. 
Бозор  иқтисоди  шаклланаѐтган  бизнинг  мамлакатимизда  ҳам,  илмий, 
фан-техника  соҳасини  тартибга  солишни  давлат  томонидан  амалга  ошириш 
муҳим аҳамият касб этади, чунки илмий-техник тараққиѐт иқтисодий ўсишнинг 
асосий манбаи ҳисобланади. 
Илмий  ва  инновация  соҳасида  фаол  иш  олиб  бориб,  давлат  бу  соҳада 
ўзининг  мақсади,  принципи  ва  сиѐсатини,  шахсий  устуворлигини 
шакллантиради.  Илмий  ва  инновация  сиѐсати  ривожланган  мамлакатларда 
одатда мамлакат иқтисодининг ўсишида фан ва техниканинг улушини ошириш; 
моддий ишлаб чиқариш соҳасида прогрессив ўзгаришларни таъминлаш; жаҳон 
бозорида миллий маҳсулот рақобат қобилиятини ошириш; мамлакат мудофааси 
ва  хавфсизликни  мустаҳкамлаш;  экологик  вазиятни  яхшилаш;  таркиб  топган 
илмий  мактабни  ривожлантириш  ва  сақлаб  қолиш  каби  соҳаларда  фаол  иш 
олиб боради. 
Давлат  ўз  сиѐсати,  мақсадини  аниқлаш  билан  биргаликда  илмий  ва 
инновация соҳасида сиѐсатни олиб бориш ҳамда уни амалга ошириш сиѐсатини 
ҳам  ишлаб  чиқади.  Бу  принциплар  мамлакатда  мавжуд  хўжалик  тизимига 
боғлиқ  бўлади  ва  иқтисодий  фаолиятда  давлат  институтларининг  таъсири 
ўрганилади. 
Илмий  ва  инновация  соҳасидаги  давлат  сиѐсатининг  асосий 
принципларига қўйидагилар киради: 
1. Илмий ва   илмий-техник ижодкорлик; 
2. Интеллектуал мулкни хуқуқий ҳимоя қилиш; 
3.  Илмий, илмий-техник ва таълимнинг интеграцияси; 
4.  Илмий ва техника соҳасидаги рақобатни қўллаб-қувватлаш; 
5.  Илмий  ривожнинг  устивор  йўналишлари  бўйича  ресурсларни 
концентрациялаш; 
6.  Илмий,  илмий-техник  ва  инновация  фаолиятининг  тадбирлар 
фаоллигини моддий рағбатлантириш; 
7.  Халқаро илмий хамкорликни ривожлантириш. 
Бу принципга барча илғор мамлакатлар, давлат, илмий, илмий-техника ва 
инновация сиѐсати амал қилади. Лекин уларнинг реализация жараѐнига таъсири 
ҳар-хил.  Чунки бу соҳадаги стратегия туркуми хилма-хилдир.