Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

Низоларни ҳал қилишнинг шахслараро усулларига қуйидагилар 
киради: 

бош тортиш усули. Раҳбар зиддиятларни вужудга келишига қутқу 
солувчи низоли вазиятларга тушиб қолмаслик, оқибати келишмовчиликларни 
келтириб чиқарувчи масалаларни муҳокама қилишга киришмасликка ҳаракат 
қилади; 

силлиқлаш усули. Раҳбар ҳамкорликка эҳтиѐжга мурожаат қилиб, 
низоли вазиятдан қочишга ҳаракат қилади. Афсуски, бу усулда кўпинча 
низонинг асосида ѐтган муаммо эсдан чиқарилади, у эса қолади. Туйғу 
намоѐн бўлмайди, аммо йиғила боради. Пиравордида портлаш содир бўлиши 
эҳтимоли ўсади; 

---

360 

ишонтириш усули; 

мажбур қилиш усули. раҳбар ўз нуқтаи назарини қабул қилинишига 
мажбур қилиш учун ҳукмронликдан фойдаланади. 
Қуйидагилар ушбу усулнинг камчиликлари бўладилар: 

қул остидагиларнинг ташаббусини бўғиш, фақат битта нуқтаи назар 
тақдим этилганлиги сабабли барча муҳим омиллар ҳам ҳисобга олинмас- 
ликлари эҳтимоли вужудга келади; 

муросага келиш усули, яъни бошқа нуқтаи назарни қабул қилиниши. 
Ушбу усул бошқарув вазиятларида юқори баҳоланади, чунки ѐмон 
ниятлиликни камайтиради ва низони тез ҳал қилиш имкониятини беради. 
Аммо муҳим муаммони ҳал қилиш муносабати билан вужудга келган 
низонинг бошланғич босқичида муросадан фойдаланиш, мукобилларни 
қидириб топишга ҳалақит бериши мумкин. 

муаммони ҳал қилиш усули. Бу усулдан фойдаланаѐтган раҳбар 
низоли вазиятни ҳал қилишнинг энг яхши вариантини топишга ҳаракат 
қилади. Тадқиқотлар низоли вазиятларни бошқаришга ушбу ѐндошувнинг 
юқори самарадорлигини тасдиқлаганлар. 
Менежер томонидан низоли вазиятларни ҳал қилишда ташкилотнинг 
қадриятли мўлжаллари (ҳулқ меъѐрлари)га ўзгаришларни ташкилий киритиш 
йўли бўйича бориш; ҳар хил манфаатларни ҳисобга олиш механизмларини 
ишлаб чиқиш; қарашлардаги ягоналикни ишлаб чиқиш учун тадбирлар 
киритиш (гуруҳлар билан музокаралар олиб бориш, ишонтириш усулидан 
фойдаланиш, маслаҳатлар ўтказиш, рози бўлиш) тавсия этилади. 
Бунда менежерларга ҳеч қачон фақат низода иштироқ этувчи бир 
томоннинг ўрганиш билан чекланмаслик ва бунинг асосида қарорлар қабул 
қилмаслик керак. 
Низоларни ҳал қилишнинг усуллари ва воситалари ҳар хил бўлиши 
мумкин. 

шахсий (шахсли ѐндошув); 

---

361 

расмий (ишлаб чиқилган йўриқномалар, қоидалар асосида); 

ижтимоий (гуруҳларнинг ижтимоий ҳолатини ҳисобга олиш билан); 

юридик (қонун доирасидаги ҳаракатлар). 
Шундай қилиб, меҳнат жамоаларидаги низоли вазиятларни бошқарса 
бўлади. Уларни бартараф қилишда раҳбарлар, менежерларга катта роль 
тегишлидир. 
Турли туман ѐндошувлар ва аниқ ахборотлар қарорлар қабул қилишга 
таъсир кўрсатувчи муҳим омиллар бўлган мураккаб вазиятларда менежерлар 
вужудга келаѐтган низоларни ўз вақтида аниқлашлари ва уларни ҳал 
қилишлари, алоҳида ҳолларда вужудга келган вазиятларни рағбатлан- 
тиришлари ва улардан муаммоларни ҳал қилиш учун фойдаланишлари 
керак.