Сифат менежменти маърузалар матни

 
3. Сифатни бошқаришда умумий мотивицион жараѐнлар 
―Мотив‖ тушунчаси руҳий ҳолатларни ифодалаш учун 
фойдаланиладиган интилиш, кучли орзу, иштиѐқ, ният, мўлжал, 
ҳоҳиш, қўрқув, ваҳима каби инсонларни фаолиятга, аниқ йўлбошчи 
мақсадга тайѐргарлигини ифодаловчи маъноларни англатади. Инсон 
фаолияти кўплаб мотивларга, барча ички жараѐнларнинг ўзаро 
ҳаракатига 
йўналтирилган 
бўлиб, 
уни 
мотивация 
деб 
номланади.мотивация инсонларнинг турли хил эҳтижлари билан 
чамбарчас боғланган, у бирор нуқсонли вазият юз берганда, зарурий 
ҳолатларда намоѐн бўлади. 
Мотивация – бу инсон қанчалик даражада фаоллигини ва 
белгиланган вазиятда инсон қандай йўналишда ҳаракатланишини 
англатадиган шахснинг муайян ҳолатини ташкил этувчи, барча турдаги 
мотивлар фаолиятидаги иштиѐқдир.
Мотивацияни икки шакли мавжуд. Улар: ташқи ва ички 
мотивациялардир.
Ташқи мотивация – бу мақсадга эришиш воситасидир. Масалан, 
пул ишлаб топиш, даража олиш ѐки амалга кўтарилиш. Бунда у икки 
йўналишда ишлатилиши мумкин: 

Умид принципи; 

Қўрқинч принципи. 
Ташқи мотивация инсон ҳулқ-атворига бевосита таъсир кўрсатади, 
аммо ундан рағбатлантириш ѐки тазийқ сифатида фойдаланилса, 
унинг самарадорлиги чегараланган бўлади. 

---

92 
19-расм. Ташқи мотивация 
Ички мотивация – бу мазмунни тушуниш, ишонч. У агар ғоя, 
мақсадлар ва вазифалар, фаолиятнинг мақсадга мувофиқ амалга 
ошган 
ҳолатда 
вужудга 
келади. 
Бунда 
ҳаракатларнинг 
йўналтирилганлигини аниқловчи аниқ ҳолат ҳосил қилинади, ҳулқ-
атвор эса ички установканинг натижаси бўлиб қолади. 
Кўплаб ташкилотлар сифат тизимини ташқи мотивация асосида 
барпо этишни бошладилар: рақобат курашида ютиш учун умид ва 
истиқболдаги сифат стандартларига маҳсулотни тўғри келмай 
қолишидан ва бозордаги йўқотишлардан қўрқинч. 
Бошқа корхоналар ишлаб чиқариш оламида брак маҳсулотларни 
пайдо бўлиши уларни принципиал позициялари эканлигини ҳисобга 
олган ҳолда, ундан огоҳлантиришга асосланган сифат фалсафасини 
татбиқ этиш бўйича қарор қиладилар. Бундай ѐндошув адолатлидир. 
Бу ҳолда гап ички мотивация ҳақида бормоқда. Ички мотивация агар 
ғоя, вазифа ѐки фаолият мақсадга мувофиқ қабул қилинганида ва 
бирорта манфаат келтирганида вужудга келади. Натижаларни